De Letse president Raimonds Vejonis schreef in een korte boodschap „In deze moeilijke tijd van verlies gaan onze harten uit naar koningin Máxima.” Zijn Estse collega Kersti Kaljulaid betuigde haar diepste medeleven en de Litouwse president Dalia Grybauskaite zei dat haar gedachten uitgingen naar de koningin. De hartelijke woorden waren niet ingegeven vanuit Den Haag en toonden oprechte belangstelling voor het nu zo door verdriet getroffen Nederlandse koningspaar.

Op hun beurt keken koning Willem-Alexander en koningin Máxima al weken uit naar de uitzonderlijke reeks staatsbezoeken. Twee landen kort achter elkaar is in het verleden met enige regelmaat voorgekomen, maar drie in vier dagen tijd nog nooit. Van de koning mocht het echter geen staatsbezoekenmarathon worden genoemd. „Heeft u weleens een marathon gelopen? Dat is echt iets anders”, zei hij vorige maand toen hem in Luxemburg werd gevraagd hoe hij aankeek tegen de bezoeken aan Riga, Tallinn en Vilnius, waar hij met Máxima zestien jaar geleden ook al was. De drie landen waren toen nog geen lid van de NAVO of de EU, maar hoopten daar wel op. Inmiddels zijn ze alle drie al jaren betrouwbare partners, en vanwege de viering van honderd jaar onafhankelijkheid in Letland en Estland en honderd jaar herstel van de onafhankelijkheid in Litouwen werden koning en koningin –heel uniek– ook door de drie landen gezamenlijk uitgenodigd om op verjaardagsvisite te komen.

Sneltreinvaart

„Dan moet je je toch een beetje aanpassen aan de mogelijkheden en de tijd. Dus worden de bezoeken per land iets korter”, verklaarde de koning de sneltreinvaart waarmee er langs de drie hoofdsteden wordt gereisd. Maandag en dinsdagmorgen staat Riga op het programma, dinsdagmiddag en woensdagmorgen Tallinn en woensdagmiddag en vrijdag Vilnius. Anderhalve dag per land. „We kijken er erg naar uit. Het zijn erg belangrijke partners in de NAVO en de EU”, aldus Willem-Alexander, die bij zijn voorbeschouwing bijval kreeg van koningin Máxima.

Het leek haar heel leuk om de verandering te zien die zich sinds 2002 in de drie landen heeft voltrokken, met name in Estland, dat destijds net begon met e-government en nu wereldleider is op dit gebied. Dat is in Nederland ook niet onopgemerkt gebleven. Alleen al vorig jaar kwamen 97 delegaties uit ons land een kijkje nemen, om te leren van de Esten die in 2008 koningin Beatrix tijdens haar staatsbezoek lieten kennismaken met dat andere Estse wonder van techniek: Skype.

Geen concert

Dat er in korte tijd een fiks programma moet worden afgewerkt, betekende ook dat er keuzes moesten worden gemaakt. Zo zijn er in alle drie de landen wel ontvangsten voor de piepkleine Nederlandse gemeenschappen –veelal mannen, meestal verbonden aan een vrouw uit een van de landen– maar krijgen de gastheer en gastvrouwen als dank voor het aangenaam verpozen geen contraprestatie aangeboden. Geen concert of dansvoorstelling, omdat die te veel tijd zouden opeisen.

De koning wordt ook niet vergezeld door een uitgebreide handelsdelegatie, maar bij elk van de drie visites is er wel aandacht voor de economische relaties. In Estland wordt er gepraat over de digitale samenleving, privacy en cyber security, in Letland gaat het over duurzaam transport en logistiek en in Litouwen over duurzame energie. Nederland zou de Litouwers bijvoorbeeld graag overtuigen van het nut en de noodzaak van het op zee opwekken van windenenergie. In Litouwen komt tevens de bijdrage die Nederlandse militairen leveren aan de NAVO-missie ”Enhanced forward presence” (vooruitgeschoven posten om de oostgrens te bewaken) aan bod.

Herdenking

In Litouwen maakt de koning donderdag ook een voor staatsbezoeken ongebruikelijke pas op de plaats. Op die dag namelijk herdenken alle drie de landen dat op 14 juni 1941 de Russen, door wie de staten net waren bezet, begonnen met de eerste grote deportaties naar Siberië van de bovenlaag van de Baltische samenlevingen. Omdat het openbare leven vanwege de herdenkingen deels stilligt, wordt het staatsbezoek ook even onderbroken.