'Operatie Market Garden was heel slecht plan'
De geallieerde operatie Market Garden in september 1944 was van meet af aan een heel slecht plan. De geallieerden hielden er totaal geen rekening mee dat er iets mis kon gaan. Evenmin hielden ze rekening met aannemelijke reacties van de vijand. Zelfs de Duitsers waren achteraf verbaasd over de fouten die zijn gemaakt en over de ,,ontzettende puinhoop'' die werd aangericht.
Dat schrijft de vermaarde Britse historicus Antony Beevor in zijn boek De slag om Arnhem, dat maandag verschijnt. Beevor heeft meer bekroonde standaardwerken over de Tweede Wereldoorlog geschreven, waarvan wereldwijd miljoenen exemplaren zijn verkocht.
De auteur heeft met een groot team onderzoekers jarenlang gespeurd in Engeland, Nederland, Amerika, Polen en Duitsland in deels nog onbekende dagboeken, verslagen en brieven over Market Garden. Hij kreeg onder andere veel materiaal dat Cornelius Ryan niet gebruikte voor zijn bekende, verfilmde boek A Bridge too Far. Robert Voskuil van het Airborne Museum in Oosterbeek leverde een belangrijke bijdrage aan het boek.
Beevors boek bevat veel nieuwe details over het verloop van de slag die Nederland had moeten bevrijden. ,Nu degenen die het meemaakten overlijden, komen veel nazaten met nog onbekend materiaal. We ontdekken frequent dingen die nieuwe inzichten verschaffen’‘, zegt directeur Sarah Heijse van het Airborne Museum. ,Daarom is het belangrijk dat er een nieuw standaardwerk is.’’
Vanaf de allereerste plannen hadden de geallieerde bevelhebbers ruzie over Market Garden, voor een deel gevoed door persoonlijke ijdelheid. In de aanloop naar 17 september luisterden ze nauwelijks naar informatie uit het bezette gebied. Dat er veel Duits geschut in de bossen rond Arnhem stond kon niet waar zijn. Waarschuwingen van het goed georganiseerde verzet in Arnhem en Nijmegen werden afgedaan als ,patriottische sprookjes.‘’
De Britse luitenant-kolonel John Frost, die later de Rijnbrug bij Arnhem niet kon houden, dacht in twee dagen klaar te zijn. Hij nam voor de vrije tijd daarna een smoking, zijn golfclubs en een jachtgeweer mee. Ook de Duitse weerstand rond Eindhoven en Nijmegen schatten de bevrijders verkeerd in. ,Ze verkeken zich totaal op de Duitse geordendheid en de Blitz-transporten, waardoor de vijand zich in ijltempo hergroepeerde’', aldus Beevor.
Arnhem bleef verwoest achter. In de maanden na de slag roofde de Duitse bezetter huizen, winkels en zelfs ziekenhuizen compleet leeg. Voor miljoenen aan rijksmarken, schrijft Beevor. Nijmegen werd frontstad tot het eind van de oorlog en raakte eveneens grotendeels verwoest. Terwijl Montgomery en Eisenhower ook achteraf niet wilden horen van ,een bloedige ramp’‘, schreef de Britse generaal sir David Fraser in zijn dagboek: ,Market Garden was om precies te zijn zinloos.’’