De bewindsvrouw beaamde dinsdag tijdens een debat over aids in de derde wereld dat de aanpak van Uganda succesvol is. SGP’er Van der Staaij had haar nadrukkelijk opgeroepen een speerpunt te maken van gedragsverandering in de strategie tegen aids. Uganda kiest sinds eind jaren tachtig als een van de weinige Afrikaanse landen voor dat beleid. Jongeren worden opgeroepen zich van seksualiteit voor het huwelijk te onthouden. Getrouwde mannen en vrouwen worden aangespoord hun seksuele activiteiten te beperken tot de eigen partner.

Deze aanpak gold lange tijd als kansloos. Aids zou in Afrika alleen te beteugelen zijn door op grote schaal condooms te verspreiden. Minister Van Ardenne gaf de SGP volmondig toe dat de Ugandese aanpak wel degelijk zoden aan de dijk zet. Ze had dat zelf tijdens een recent bezoek aan het land vastgesteld. President Museveni en zijn vrouw kregen een groot compliment van haar. Beiden zetten zich zeer actief in voor de strategie van gedragsverandering. „Ze hebben baanbrekend werk verricht”, aldus Van Ardenne. Ook VVD’er Szabo onderstreepte het belang van deze benadering.

Van Ardenne was het niet met Van der Staaij eens dat de massale verspreiding van condooms een foute methode zou zijn. Volgens haar kiest Uganda zowel voor onthouding en trouw als voor condooms. Dat verklaart volgens haar het succes. „Aids aanpakken zonder voorbehoedsmiddelen is het halve werk. Gedragsverandering lukt nooit voor 100 procent. We moeten de realiteit onder ogen zien.” Daarom wil ze in haar beleid aan alle drie aspecten recht doen.

Van verschillende kanten werd Van der Staaij geprest om zijn standpunt over condoomgebruik uit de doeken te doen. Hij weigerde dat omdat hij dat eerder al had gedaan en omdat hij niet de aandacht wilde laten afleiden van het belang van onthouding en trouw. Volgens hem moeten de critici eerst het taboe opheffen op gedragsverandering als gewenste strategie.

Hij vond het kwalijk dat het aids-beleid van de VS wordt gekritiseerd vanwege de Amerikaanse bezwaren tegen condoompropaganda en abortus. Het Amerikaanse Congres wil aan aids-programma’s in de derde wereld geen steun meer verlenen als ze gericht zijn op onbeperkt condoomgebruik. Ook blokkeert het Congres steun aan preventieprogramma’s als daarin abortus als mogelijkheid is opgenomen.

Met name van de zijde van PvdA en SP werd scherpe afkeuring hierover uitgesproken. Nederland zou de financiering van zulke programma’s moeten overnemen, vonden deze fracties. Volgens minister Van Ardenne gebeurt dat al, in samenwerking met andere landen. „We laten ons niet wegdrukken door het beleid van de VS.”

De CDA-bewindsvrouw weigerde de samenwerking met Amerika te beëindigen. Het land is daarvoor een te belangrijke speler, betoogde ze. Wel wordt het in haar ogen „conservatieve beleid” van de VS in onderlinge contacten door Nederland onder kritiek gesteld. „Dat zijn heftige debatten”, verzekerde ze de Kamer. Tegelijk constateerde ze dat Amerika nog steeds de grootste distributeur van condooms is in de wereld.