De petitie voor een ”vrije plens in het Hens” werd in korte tijd meer dan 7500 keer ondertekend. Wethouder Boonzaaijer (SGP) van Utrechtse Heuvelrug begrijpt dat wel. „Mensen hebben vijftig jaar gratis mogen zwemmen in het Henschotermeer.” Tijden veranderen echter. „Om een goede, gezonde en duurzame exploitatie te kunnen garanderen, is het noodzakelijk entree te gaan heffen”, zegt exploitant Martien van de Lagemaat.

De omslag is een gevolg van politieke keuzes. Beheer, onderhoud en exploitatie van de populaire recreatieplas, die ’s zomers duizenden bezoekers trekt, waren tot voor kort in handen van het Recreatieschap Utrechtse Heuvelrug, Vallei- en Kromme Rijngebied. Dat is per 1 januari opgeheven.

De gemeenteraad van Utrechtse Heuvelrug was als enige tegen het opdoeken van het schap. „Andere gemeenten wensten niet meer solidair te zijn in het toegankelijk houden en onderhouden van de recreatieterreinen waar hun inwoners wel gebruik van maakten, maar die niet op eigen grondgebied lagen”, zegt Dorien Schults van D66 Utrechtse Heuvelrug.

Landgoed Den Treek-Henschoten, eigenaar van het Henschotermeer met omringend recreatieterrein, koos eind vorig jaar als nieuwe exploitant de familie Van de Lagemaat van het naastgelegen Vakantiepark De Heigraaf. Die heeft allerlei plannen met het terrein: foodtrucks rondom het meer waar de recreanten terechtkunnen voor eten en drinken, meer sport- en speeltoestellen, een kinderboerderij, een vernieuwde trimbaan en uitbreiding van de wandelroutes.

Dat er entree geheven zou worden, kondigde Martien van de Lagemaat vrijwel meteen aan. „Zonder is het onmogelijk om een openbaar toegankelijk Henschotermeer te exploiteren. Neem alleen al de van toepassing zijnde wet- en regelgeving, het achterstallige onderhoud, kostenposten door bezoekers zoals (zwerf)vuil en vernielingen en noodzakelijk toezicht. Voorheen werden beheer en onderhoud van het meer, de stranden, de parkeerplaatsen en de omgeving deels bekostigd uit de parkeergelden en deels uit de overheidssubsidie, maar die tweede inkomstenbron is met het verdwijnen van het recreatieschap weggevallen.”

De entreeprijs wordt wel laag gehouden, is het streven van Van de Lagemaat. „We willen het zeker op minder dan 3,50 euro laten uitkomen.” Ook worden er abonnementsvormen overwogen. „Bijvoorbeeld een seizoenabonnement voor de prijs van tien keer de dagentree.”

Achttien politieke partijen uit negen gemeenten en provinciale staten van Utrecht, vooral PvdA, SP en GroenLinks, stelden de petitie op. Ze verzetten zich niet alleen tegen de entreeheffing, ook tegen hekwerk dat om het terrein wordt geplaatst. „Dat houdt dieren ’s nachts tegen om bij drinkwater te komen en is ontsierend voor dit prachtig stuk natuur.”

De hekken worden een meter hoog en daarvoor is geen vergunning van de gemeente vereist, reageert Wolbertie Ruiter, al negen jaar beheerder van het Henschotermeer. „Kleinere dieren als vossen, konijnen en dassen kunnen onder het hekwerk door, reeën springen er moeiteloos overheen. De afrastering wordt wel zo dat het voor mensen niet gemakkelijk is om er even overheen te stappen.”

De partijen achter de petitie vinden dat de provincie Utrecht het voortouw moet nemen om Van de Lagemaat op andere gedachten te brengen. „Andere ondernemers rond het Henschotermeer hebben ideeën. Betrek hen erbij”, bepleit initiatiefneemster Moniek van de Graaf van PvdA-GroenLinks Woudenberg. „Volgens de overeenkomst voor de opheffing van het recreatieschap, waarmee ook mijn partij instemde, kan van bezoekers inderdaad een bijdrage worden gevraagd, maar dat zou pas in uiterste instantie moeten gebeuren. We realiseerden ons niet dat de soep zo heet zou worden opgediend.”

De gemeenteraden van Zeist en Utrechtse Heuvelrug hebben hun colleges verzocht met Van de Lagemaat te overleggen over andere exploitatievormen. Wethouder Boonzaaijer deed dat ook al in januari. „Het zijn trouwens wel krokodillentranen van de andere gemeenten”, vindt hij. „Ze trokken de handen van het schap af, maar willen niettemin een gratis toegankelijke zwemplas met prima waterkwaliteit, toezicht en veiligheid. Een gemeentelijk zwembad is echter ook niet gratis.”