„Nederlander minder afkerig van extremen”
De jarenlang overzichtelijke wereld van extreemrechts in Nederland is in beweging. Vanaf 2015 groeide het aantal aanhangers in rap tempo. Verder lijkt onder de bevolking de natuurlijke afkeer van extremen –ook van extreemrechts– af te nemen.
Deze trends signaleert Willem Wagenaar. De onderzoeker van de Anne Frank Stichting zei dat dinsdag desgevraagd. Een van de redenen voor de toenemende populariteit van extreemrechts is het grote aantal vluchtelingen dat in 2015 naar Europa kwam. Verder lift de beweging mee op de verkiezing van Donald Trump tot president van Amerika in 2016.
Wagenaar is een autoriteit op het gebied van extreemrechts. Elk kwartaal actualiseert hij in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de Factsheet Extreemrechts in Nederlandse Gemeentes.
In 2015 steeg het aantal acties van extreemrechts opzienbarend, aldus Wagenaar. „Dit nam geleidelijk af na de deal die de Europese Unie voorjaar 2016 met Turkije sloot om het aantal vluchtelingen naar Europa in te dammen. Maar het aantal geweldsincidenten van extreemrechts zit nog lang niet op het niveau van voor 2015.”
Alt-Right –medeverantwoordelijk voor het succes van Trump–kreeg ook in Nederland voet aan de grond. Wagenaar noemt de in 2016 opgerichte extreemrechtse organisatie Erkenbrand. „Zij streven naar het zuiver houden van het blanke ras en laten zich inspireren door het Amerikaanse politieke rechtsextremisme. In oktober hielden zij een conferentie in Rotterdam. Zo’n 250 mensen kwamen erop af. Voor Nederlandse begrippen is dat een ongekend groot aantal, want tot 2015 telde Nederland slechts zo’n honderd actieve extreemrechtsen.”
Forum voor Democratie
De ideeën van Alt-Right leven ook in de Tweede Kamer. Wagenaar verwijst naar Forum voor Democratie. „Recent was er ophef rond de nummer 2 op de Amsterdamse FVD-kandidatenlijst, Yernaz Ramautarsing. Hij twitterde dat etnische Nederlanders dreigen uit te sterven door massa-immigratie. Maar hij is binnen deze partij geen uitzondering. Ook Baudet en Hiddema discussiëren over de betekenis van rassen.” De Volkskrant onthulde afgelopen najaar dat leden van Erkenbrand –de naam betekent heilig zwaard of zuivere vlam– grote sympathie hebben voor Forum voor Democratie.
Wagenaar zegt dat de echo’s van Erkenbrand doorklinken in kringen van Forum voor Democratie. „Zij zeggen dat Wilders het bij het verkeerde eind heeft met zijn analyse dat het probleem van het Westen de islam is. In hun optiek is demografie de bron van alle kwaad en de instroom van vreemde volken een bedreiging voor blanke Europeanen.”
Erkenbrand wordt ook genoemd in de afgelopen zaterdag door het CIDI gepubliceerde ”monitor antisemitische incidenten in Nederland 2017”. Antisemitisme is typerend voor deze club, zegt Wagenaar. „In podcasts op hun website hoor je dit herhaaldelijk. „Ik zal geen traan laten als men de trein naar het oosten weer opnieuw opstart”, zegt een van hun beeldbepalende kopstukken.”
Sinds de Tweede Wereldoorlog was het in Nederland not done om het over ras te hebben, weet de onderzoeker. Behalve dat het onderwerp uit de taboesfeer is gehaald en zelfs een prominent thema is geworden, signaleert Wagenaar ook dat de natuurlijke afkeer die Nederlanders altijd hadden van extremen tanende is.
„Extreemrechtsen waren vroeger niet welkom in plaatsen waar geprotesteerd werd tegen asielzoekers. „Wij zijn tegen asielzoekers, maar ook tegen jullie”, kregen ze te horen. De laatste jaren zie je in plekken waar weerstand is tegen azc’s dat de bevolking de aanwezigheid van extreemrechts accepteert. De grote vraag is of dit een tijdelijk of een blijvend verschijnsel is.”
