Dat blijkt uit de zogenoemde vervoerconcessie, het contract dat de NS tot 2015 het alleenrecht geeft op het kernspoornet te rijden. Het kabinet heeft vrijdag met de voorstellen van de VVD-bewindsvrouw ingestemd.

De NS en het ministerie zijn bovendien overeengekomen dat het treinkaartje jaarlijks zo veel duurder mag worden als de inflatie plus ongeveer 2 procent. Volgend jaar komt de prijsstijging naar verwachting zo rond de 3,5 procent uit.

De 2 procent is een compensatie voor de vergoeding die de NS moet betalen voor het gebruik van het spoor. Volgens NS-topman Veenman is dit een beperkte stijging, die er niet toe zal leiden „dat we reizigers uit de trein jagen.”

Schultz had bovendien nieuws voor de reizigers die met de fiets naar het station komen. De fietsenstallingen blijven vanaf uiterlijk 2010 open van de eerste tot de laatste trein.

De samenwerking tussen ProRail en de NS verloopt nu nog niet vlekkeloos. Bovendien is er veel onduidelijkheid over wie er verantwoordelijk is voor vertragingen. Pas als de twee bedrijven daar wel duidelijkheid over kunnen geven, kan de vervoerder worden afgerekend op keiharde kwaliteitseisen, stelt Schultz.

Dat moet uiterlijk 1 januari 2008 het geval zijn. Tot die tijd is er sprake van een „ingroeifase.” De twee spoorbedrijven moeten jaarlijks aangeven welke maatregelen ze nemen om hun organisatie en de samenwerking te verbeteren. Daar worden ProRail en de NS tot 2008 op afgerekend.

In de plannen komt ook te staan hoeveel treinen er op tijd moeten rijden of hoeveel zitplaatsen er moeten zijn. Het ministerie zal echter geen sancties opleggen als blijkt dat de NS alle geplande maatregelen heeft genomen, maar toch niet de gewenste punctualiteit heeft bereikt.

Vanaf 2008 kan de staatssecretaris in het uiterste geval onder dreiging van een dwangsom NS of ProRail verplichten binnen een vaste termijn afspraken na te komen. Uiteindelijk kan het Rijk de NS zelfs de concessie (geheel of gedeeltelijk) afnemen. Volgens minister Peijs van Verkeer zal dit in de praktijk waarschijnlijk „nooit voorkomen.”

Het Landelijk overleg consumentenbelangen openbaar vervoer (Locov) wil dat er wel harde eisen in de concessie komen. Het kabinet laat de treinreizigers „in de kou staan.” De bevoegdheid van Schultz om nog wijzigingen aan te brengen, „zal slechts een dode letter blijken te zijn.”

De Tweede Kamer behandelt de contractplannen in september.