„Daling aantal abortussen van tijdelijke duur”
De daling van het aantal abortussen in 2003 is slechts van tijdelijke duur. Dat voorspelt seksuoloog dr. Rik van Lunsen van het Amsterdams Medisch Centrum (AMC) in reactie op de donderdag gepresenteerde cijfers van abortuskoepel StiSAN. Daaruit bleek dat het aantal abortussen vorig jaar met 3 procent is gedaald.
Van Lunsen benadrukt dat de cijfers voor Nederland geen aanleiding mogen zijn om achterover te leunen. Hij is er met name beducht voor dat het ministerie van Volksgezondheid uit deze cijfers zal concluderen dat het verantwoord was de anticonceptiepil op 1 januari van dit jaar voor vrouwen boven de 21 jaar uit het ziekenfonds te halen. „In mijn ogen zou dat een uiterst voorbarige conclusie zijn”, zegt Van Lunsen. „Deze daling betreft namelijk geen trendbreuk. Het is een kleine vermindering als gevolg van het afnemend aantal asielzoekers.”
Het is volgens Van Lunsen „onvermijdelijk” dat het aantal ongewenste zwangerschappen en abortussen zal stijgen door het verdwijnen van de pil uit het ziekenfonds. De seksuoloog houdt rekening met een toename met 4500 ongewenste zwangerschappen. Verder verwacht hij dat het aantal vrouwen dat besluit tot een abortus met 8 procent zal stijgen.
Enkele maanden geleden legde de seksuoloog voor een onderzoek in het AMC patiënten de vraag voor hoe hun pilgebruik eruit zou zien als dit voorbehoedsmiddel niet langer zou worden vergoed. Dit onderzoek leidde tot de schatting dat zo’n 180.000 vrouwen die de pil slikten, daarmee zouden stoppen. Onderzoek van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) van enkele weken geleden stelde hem in het gelijk: zo’n 160.000 vrouwen bleken de pil inderdaad niet langer te slikken.
Het gaat er bij Van Lunsen niet in dat de gevolgen beperkt zouden blijven doordat vrouwen eind vorig jaar massaal pillen zouden hebben gehamsterd. „Voorzover daar al sprake van geweest zou zijn, zijn die effecten allang weggeëbd.”
Dat het ministerie uiteindelijk besloot de pil voor vrouwen tot 21 jaar te blijven vergoeden, zet volgens Van Lunsen evenmin zoden aan de dijk. „Het merendeel van alle pilgebruikers, namelijk 77 procent, is ouder dan 21 jaar.” Wel is er volgens de seksuoloog sprake van het zogenaamde moeder-dochtereffect: dochters die, gebruikmakend van de vergoeding, de pil afhalen ten bate van hun moeder, voor wie deze niet meer vergoed wordt. Sociaal zwakkeren, allochtonen en vrouwen die tijdelijk geen vaste relatie hebben, zijn volgens Van Lunsen de kwetsbaarste groepen.
Van Lunsen raakte geïnteresseerd in de relatie tussen het pilgebruik en het aantal abortussen toen buitenlandse collega-artsen hem vroegen naar „het geheim van de Nederlandse succesformule.” Daarmee bedoelden zij te vragen hoe verklaard kon worden dat het aantal abortussen per 100.000 inwoners in Nederland tot ver in de jaren tachtig het laagst was in heel West-Europa.
Onderzoek van Van Lunsen wees uit dat de Nederlandse succesformule een aantal ingrediënten bevatte. „Een goede seksuele voorlichting bleek van belang, maar vooral het veelvuldig en stipt gebruikmaken van betrouwbare voorbehoedsmiddelen zoals sterilisatie en de pil.” Tussen 1970 en 2000 vertoonde het aantal abortussen twee keer een opmerkelijk piek, rond 1980 en rond 1996. Volgens Van Lunsen waren beide pieken een direct gevolg van de zogenaamde ”pill scare”. „In deze jaren kwamen negatieve effecten van het pilgebruik breed in de media aan de orde, waardoor het gebruik ervan daalde.”
Nu een groot aantal vrouwen opnieuw heeft aangekondigd te zullen stoppen met de pil, is een nieuwe stijging van het aantal abortussen volgens Van Lunsen onvermijdelijk. Deze stijging zal volgens hem extra versterkt worden door bezuinigingen van de overheid op voorlichting ter voorkoming van ongewenste zwangerschappen.
De aanwezigheid van het CDA in de huidige regering maakt het kabinetsbeleid volgens Van Lunsen des te opmerkelijker. „In feite draagt het CDA bij aan het opkrikken van het abortuscijfer in ons land.”
Mocht het aantal ongewenste zwangerschappen daadwerkelijk toenemen, dan is het volgens Van Lunsen zaak vrouwen die een abortus overwegen zo optimaal mogelijk behulpzaam te zijn bij het nemen van een beslissing. „Maar met Johannes Rutgers zou ik willen benadrukken: Ons streven dient erop gericht te zijn dat elk kindje dat geboren wordt gewenst is. Dan zijn er helemaal geen abortussen nodig.”