Hoewel het van veel daadkracht getuigt dat Rutte III na de lange formatieperiode snel knopen wil doorhakken, lijkt het schrappen van de wet-Hillen al te overhaast te gebeuren. Bovendien klopt de argumentatie slechts ten dele, wat mede te maken heeft met het feit dat het kabinet hiermee een goudmijn heeft aangeboord die onuitputtelijk is en in de toekomst steeds meer gaat opbrengen.

De wet-Hillen was bedoeld om het aflossen van de hypotheek aantrekkelijker te maken. Als beloning voor het feit dat je de hele hypotheek had afbetaald, kwam de bijtelling van het eigenwoningforfait te vervallen. Nu is het uitgangspunt dat je als woningbezitter ‘inkomsten’ zou genieten uit eigen woning strikt genomen toch al wat gekunsteld. In die zin zou het veel eerlijker en eenvoudiger zijn geweest om de hypotheekrenteaftrek weg te strepen tegen het eigenwoningforfait en beide regelingen versneld af te bouwen.

Het kabinet redeneert echter dat het aflossen van hypotheken niet langer hoeft te worden gestimuleerd omdat dat voor nieuwe gevallen sinds 1 januari 2013 min of meer verplicht is. Op dit moment heeft ons land met ruim 664 miljard euro echter nog steeds de hoogste collectieve hypotheekschuld van Europa. Een deel daarvan is gedekt door spaargeld en beleggingen of zit tot de einddatum vast in premiedepots, maar ruim de helft is aflossingsvrij en zou op termijn voor grote problemen kunnen gaan zorgen.

Volgens de meest recente cijfers heeft een ruime meerderheid van alle 65-plussers nog steeds een hypotheekschuld. Dat laat zien dat het probleem nog lang niet uit de wereld is, zeker niet wanneer je bedenkt dat slechts 15 procent van de groep huizenbezitters tussen de 45 en 65 jaar zich hypotheekvrij mag noemen. De huizenprijzen stijgen, maar de collectieve schuld groeit door de lage rente nog veel harder.

Theoretisch is het mogelijk dat er huishoudens zijn die in 2005 extra zijn gaan aflossen vanwege de wet-Hillen. Aangezien er jaarlijks vaak maar 10 procent boetevrij mag worden afgelost, zal die groep nog maar nét helemaal uit de schulden zijn. Dan is het natuurlijk bijzonder zuur dat die wet de nek om wordt gedraaid op het moment dat het doel is bereikt.

Het grootste probleem –of is het gevaar?– is het psychologische effect van deze maatregel. Uit de reacties om mij heen kan ik nu al opmaken dat huizenbezitters denken dat extra aflossen geen zin meer heeft nu de wet-Hillen wordt afgebouwd. Bijna niemand gelooft ook dat dit in kleine stapjes over dertig jaar wordt uitgesmeerd, want de wijzigingen rondom de pensioenleeftijd en de hypotheekrenteaftrek hebben laten zien dat zo’n belofte boterzacht is.

Vaak weten mensen helemaal niet hoeveel ze straks aan de Belastingdienst verschuldigd zijn of denken ze ten onrechte dat ze vanaf 2019 de volledige bijtelling van 0,6 procent moeten gaan betalen (en niet een percentage van dat bedrag). Zo kun je vaststellen dat het schrappen van de wet-Hillen vooral dient om de schatkist te spekken, terwijl het burgers juist ontmoedigt om iets aan hun eigen financiële huishouding te verbeteren.

De auteur is schrijver en publicist. Reageren? hormann@refdag.nl