De Nederlandse commodore P. Berlijn van de luchtmacht voert al bijna twee weken in Florida gesprekken met de Amerikanen over een mogelijke Nederlandse bijdrage aan de operatie tegen Osama bin Laden en de militaire kracht van het Taliban-bewind in Afghanistan. Volgens minister Van Aartsen (Buitenlandse Zaken) heeft dat nog niet geresulteerd in een formeel verzoek aan de Nederlandse regering.

Wel is er sprake van een „duiding van de mogelijkheden", gaf Van Aartsen gisteren toe in de Kamer, waar zijn begroting voor volgend jaar werd behandeld. In die zin is in Florida gesproken over de inzet van zes Nederlandse F-16’s en drie of vier Nederlandse Orions, aldus bronnen in Den Haag. Die vliegtuigen komen meer van pas bij het in kaart brengen van vluchtelingenstromen dan bijvoorbeeld fregatten of KDC-10-tankervliegtuigen.

Van Aartsen kondigde aan dat hij de komende weken extra aandacht zal vragen voor de politieke en humanitaire kanten van de Afghaanse oorlog. Het zou verwijtbaar zijn als de internationale gemeenschap naast de militaire acties niet nu al goed nadenkt over de politieke toekomst van het land en de wederopbouw, aldus de bewindsman.

De campagne van Van Aartsen begint eind volgende week tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York. Tegen het einde van de maand vertrekt hij naar Turkije en India, met mogelijkerwijs een tussenstop in Iran. Het is hem erom te doen dat het Taliban-regime uiteindelijk wordt opgevolgd door een democratisch gekozen regering die de mensenrechten respecteert. In de tussentijd is wellicht de inzet van een internationale vredesmacht nodig.

Onbehagen
Binnen de regeringsfracties PvdA, VVD en D66 bleek gisteren een sterk gevoel van onbehagen te leven over de magere informatie die Nederland krijgt omtrent het verloop van de strijd in Afghanistan. De fracties erkennen dat Nederland slechts een kleine speler is op het wereldtoneel, maar solidariteit met de Amerikaans-Britse acties zou onder NAVO-bondgenoten toch wat meer informatie mogen opleveren, vinden zij.

Minister Van Aartsen slaagde er tijdens het begrotingsdebat niet in het onbehagen bij de regeringsfracties weg te nemen. Nederland doet niet mee aan de acties in Afghanistan en krijgt alleen te horen wat de VS kwijt wil, bleek uit zijn toelichting. Toch vindt Van Aartsen dat hij op basis van briefings van de Amerikanen in de NAVO, informatie van de Britten aan de Europese Unie en de bilaterale kanalen van Nederland zelf, voldoende informatie heeft om vast te kunnen stellen dat de acties nog steeds verantwoord zijn.

Begrip
Opmerkelijk was dat het CDA en de kleine christelijke partijen meer begrip opbrachten voor de situatie waarin het kabinet zich bevindt dan de regeringsfracties. Wel uitte CDA-woordvoerder Verhagen scherpe kritiek op het optreden van premier Kok. Hij verweet de premier dat die de suggestie heeft gewekt dat de regering twijfels heeft over het Amerikaanse optreden door in het openbaar bekend te maken dat het kabinet meer wil weten over het eventuele gebruik van clusterbommen in de oorlog tegen het Taliban-regime.

„Het stellen van de vraag in het openbaar is een mening ventileren", stelde Verhagen. Daarmee heeft Kok geen dienst bewezen aan het behoud van het draagvlak voor de acties onder de bevolking, meent hij. Als het kabinet vragen heeft, zijn er betere manieren om die beantwoord te krijgen dan ze aan de openbaarheid prijs te geven.