Het CDA noemde de suggestie van de eigen CDA–minister een „luchtballon". De VVD vreest dat Nederlandse stemmen zullen „verdampen" bij een Europees referendum onder 450 miljoen burgers. „Dat moeten we dus gewoon niet doen", aldus het Kamerlid Van Baalen. Volgens PvdA’er Timmermans is een EU–referendum onmogelijk omdat landen als Duitsland in hun grondwet geen referendum kennen.

Bot pleitte vorige week tijdens een rede aan de Humboldt–Universiteit in Berlijn voor een Europees referendum. Die niet–bindende, raadgevende volksraadpleging zou burgers in de gelegenheid moeten stellen hun mening te geven over essentiële verdragswijzigingen of andere ingrijpende maatregelen.

Bot ziet dat nu de EU 25 lidstaten heeft, er over onderwerpen als de toekomstige grondwet nationale referenda worden gehouden. Maar elk land hanteert zijn eigen vraagstelling. Bovendien worden referenda vaak „misbruikt" als een tussentijds oordeel over de regering van het betreffende land en niet voor een antwoord op de referendumvraag.

Om dat te veranderen wil Bot een ’pan–Europees’ niet–bindend, raadgevend referendum. Wel houden de nationale parlementen in de visie van Bot het recht om een Europees verdrag al dan niet te ratificeren. Een Europees referendum is voor Bot een oplossing, „na al het geklaag over de euro en over de uitbreiding van de EU". Ook moet zo’n volksraadpleging voorkomen dat bijvoorbeeld het kleine Malta in zijn eentje een uitbreiding van de EU kan tegenhouden terwijl alle andere landen voor zijn.

Tweede–Kamerlid Van Dijk (CDA), is zeer tegen het plan van zijn partijgenoot. „Het CDA is principieel tegen referenda en voor representatieve democratie. Dit is schijndemocratie bevorderend." Bovendien is er voor een EU–referendum geen rechtsbasis, meent Van Dijk.

PvdA’er Timmermans is kwaad op Bot omdat diens plan nog geen kabinetsbeleid is en volgens hem daarmee niet meer dan een vrijblijvende gedachte van een minister die hardop nadenkt. „Dat is onaanvaardbaar. U bent niet de privé–persoon Ben Bot, u bent een minister van de Kroon."

Bot trok zich niets aan van de kritiek van Timmermans. „Ik zal er mijn best voor doen dat mijn suggestie nationaal en internationaal beleid wordt. Een minister heeft het recht met vernieuwende gedachten te komen."

Bot had eerder toegegeven dat zijn ideeën nog besproken moeten worden in het kabinet. Daarnaast wil hij zijn plannen in september tijdens een informele top bespreken met zijn collega–ministers van Buitenlandse Zaken.