Fort Amsterdam, hartje Willemstad. Een ambtenaar die het regeringsgebouw verlaat, verbaast zich over de weinige regendruppels die deze dinsdagmiddag vallen.

Een bezoek aan de premier van de Nederlandse Antillen vergt weinig formaliteiten. ’s Ochtends afspreken via zijn secretaresse, tevens de zus van Ys. Begin van de middag welkom. Geen bewaking, geen woordvoerders, geen protocollen.

Voor de foto poseert hij bij het portret van koningin Beatrix. „De gewoonte is dat de nieuwe premier van de Antillen langsgaat bij de Koningin. Binnenkort ga ik dus naar Nederland.”

Het nieuwe kabinet-Ys werd vorige week donderdag beëdigd. Zeven partijen, die samen vijftien zetels hebben in de Staten (het parlement), waren bereid een nieuwe Antilliaanse regering te vormen.

Ys (42, getrouwd, twee kinderen) weet waar hij aan begint. Hij was van mei 2002 tot mei 2003 ook al premier van de Antillen. Daar kwam abrupt een einde aan. Rumoerige verkiezingen mondden uit in een overwinning voor de FOL-partij van Anthony Godett. Wegens een strafzaak tegen hem kon hij geen premier worden. Zijn zus Mirna Louisa-Godett schopte het tot eerste minister.

Het werd een ramp voor het land. Mirna, ingefluisterd door haar broer, opereerde als een olifant in de porseleinkast. Haar eerste bezoek aan Nederland werd een show voor de media. Mochten de Antilliaanse vliegtuigen vol met bolletjesslikkers niet meer op Schiphol landen? Dan kon de KLM het op Curaçao ook vergeten.

Anthony Godett werd eind vorig jaar in Willemstad na een geruchtmakend proces wegens fraude veroordeeld tot een jaar cel. Het hoger beroep dient binnenkort. Zijn zus sprak van „een politiek proces.”

Het schimmenspel met de regering-Godett duurde tien maanden, een zwarte bladzijde in de politieke geschiedenis van de Antillen. Het land met de vele problemen verdiende een betere regering.

Ys wil schoon schip maken. „Wij kijken vooruit. Het heeft geen zin om na te denken over het verleden. We gaan er vol tegenaan.” In het regeerprogramma dat hij binnen enkele weken aan de Staten presenteert, is er geen ruimte voor franje. „Het is een stuk met drie speerpunten: bestrijding van de armoede, harde aanpak van de criminaliteit en integriteit. Met dat laatste zijn we goed bezig. De rechter hier sprak veroordelingen uit. In Nederland kreeg na de bouwfraude niemand straf.”

Een door Ys ingestelde commissie voortgangsbewaking moet, zoals de naam al aangeeft, waken over de voortgang van het regeerprogramma. Een unicum voor de Antillen. „Regeren mag niet opnieuw een onderonsje worden tussen bewindslieden. Het parlement en het volk moeten en mogen meeregeren. Ze mogen ons op onze daden beoordelen.”

Er is armoede op de vijf eilanden (Bonaire, Curaçao, St.-Maarten, St.-Eustatius en Saba) van de Antillen. Veel jongeren zitten zonder werk en vluchten in de drugs of de criminaliteit of wijken uit naar Nederland.

De nieuwe premier wil in zijn land toe naar een vormingsplicht voor jongeren van 16 tot 24 jaar. „Werkloze jongeren worden van de straat gehaald en gevormd tot goede burgers. We moeten hun laten merken dat ze best iets mogen bijdragen aan hun land. Bied hun een toekomst in eigen land. Dan vluchten ze niet meer weg.”

Premier Ys kiest er duidelijk voor eerst in eigen huis orde op zaken te stellen alvorens Nederland om extra financiële steun te vragen. Het is waarschijnlijk de enige weg tot een duurzaam herstelbeleid. Alleen zo bereiken de Antillen een mentale onafhankelijkheid die het land tot een gelijkwaardige en respectabele partner in het Koninkrijk maakt.

Eind dit jaar bestaat het Koninkrijksstatuut, dat de verhoudingen tussen de Antillen, Aruba en Nederland regelt, vijftig jaar. Een mooi moment om de balans op te maken? „De tijd gaat verder. We moeten ons aanpassen aan nieuwe ontwikkelingen”, zegt Ys. „In ieder geval moeten we de kant op dat de centrale regering van de Antillen op termijn wordt opgeheven.”

Verschillende eilanden willen rechtstreeks zaken doen met Den Haag. Sint Maarten voelt wel voor een bijzondere status, de bevolking van Saba en Bonaire spreekt zich binnenkort uit in een referendum. Is Ys een van de laatste premiers van de verenigde Antillen? „Ach, ik kijk nooit zo ver vooruit”, glimlacht hij. „We leven nu, dat is belangrijk.”