De Europese Unie sloot vorig jaar een verdrag met Turkije om de migratie over zee, vooral naar Griekenland, een halt toe te roepen. Vluchtelingen en andere migranten die vanuit Turkije de oversteek maken, worden sindsdien teruggestuurd. De EU betaalt daarvoor en neemt voor iedere teruggestuurde migrant een Syrische vluchteling op. Voor de EU geldt Turkije als veilig land.

Volgens de onderzoekers zet Turkije teruggezonden migranten onrechtmatig vast. Een van de kampen waar ze worden ondergebracht is volgens hen „in feite een detentiecentrum”. De mensen die er verblijven, zitten in cellen en mogen het kamp niet verlaten.

De migranten lopen het risico „zonder enige juridische toetsing”’ te worden uitgezet naar hun land van herkomst, stellen de onderzoekers. Ze baseren hun conclusies onder meer op gesprekken met zeven advocaten en vijf medewerkers van non-gouvernementele organisaties die migranten vertegenwoordigen.

Directeur van VluchtelingenWerk Dorine Manson noemt het „schokkend te lezen dat vluchtelingen in Turkije amper toegang tot een asielprocedure krijgen en in gevangenissen terechtkomen”. Dat de deal tussen de EU en Turkije als een succes wordt gezien, vindt ze onbegrijpelijk.

Eurocommissaris Frans Timmermans stelde afgelopen zomer juist dat de afspraak een einde heeft gemaakt aan de chaotische instroom van migranten. „Bovendien is het belangrijk vast te stellen - hoewel elke dode er een teveel is - dat in de Egeïsche Zee er ruim duizend minder doden en vermisten waren te betreuren dan in het jaar voorafgaand aan de EU-Turkijeverklaring”, schreef hij.

Volgens gegevens van de Turkse overheid zijn sinds april 2016 ruim 1200 mensen teruggestuurd. Pakistanen vormen de grootste groep (505), gevolgd door Syriërs (203) en Algerijnen (126). Syriërs kunnen over het algemeen wel in Turkije blijven nadat ze vanuit de EU zijn teruggestuurd.