Je fietst nietsvermoedend het kruispunt over als je plotseling hard wordt geraakt door een motorrijder die het rode licht genegeerd heeft. Alles doet pijn en je been ligt in een onnatuurlijke houding. Je hebt het gevoel dat je elk ogenblik je bewustzijn zult verliezen.

In zo’n situatie kun je steeds minder vaak rekenen op een helpende hand van omstanders. Niet omdat Nederlanders niet willen helpen, maar omdat ze het vaak niet kúnnen. Uit onderzoek in opdracht van het Rode Kruis blijkt dat de huidige hulpbereidheid ten opzichte van 2010 aanzienlijk is gedaald. „Onkunde en gebrek aan bereidwilligheid gaan hand in hand”, zegt Belinda van der Gaag van het Rode Kruis. „Als mensen weten wat ze moeten doen, zullen ze ook veel sneller helpen.”

Mensen die zich hebben verslikt, heftig bloeden of een brandwond hebben opgelopen, worden nog door twee derde van de ondervraagden geholpen. Maar mensen die een botbreuk hebben opgelopen of bewusteloos zijn, komen er een stuk slechter van af. Bij een vergiftiging hoef je helemaal niet op hulp te rekenen. Slechts 33 procent geeft aan bereid te zijn om dan te helpen. In 2010 was dat nog bijna 50 procent.

Uit het onderzoek blijkt ook dat mensen eerder bereid zijn om hulp te verlenen na een aanslag dan bij een ‘normaal’ ongeval. Zo’n 70 procent wil mensen helpen die dan gewond zijn geraakt, bij andere ongevallen steekt slechts de helft van de Nederlanders hun hand uit.

Wereldrecord

Er is niet onderzocht hoe het komt dat mensen steeds minder bereidwillig zijn, maar Van der Gaag vermoedt dat mensen vaak wachten totdat ze een ongeluk hebben meegemaakt. „Veel cursisten vinden het erg vervelend dat ze niets konden doen bij een ongeval en willen dat in de toekomst voorkomen.” Om meer mensen bewust te maken van het belang van eerste hulp, geeft het Rode Kruis zaterdag een massale EHBO-les. „We willen het wereldrecord van de grootste EHBO-les op onze naam zetten.”

Zo’n 2500 mensen nemen deel aan de les op de Dam in Amsterdam. Zij leren hoe ze kunnen helpen bij verslikken, bewusteloosheid en bloedingen. „Het is belangrijk dat zo veel mogelijk mensen leren hoe ze eerste hulp moeten verlenen. In afgelegen gebieden of bij noodsituaties, zoals bij extreem weer, kettingbotsingen, explosies of aanslagen, kan het lang duren voordat de hulpdiensten ter plaatse zijn”, schrijft het Rode Kruis.

Ook als je niet precies weet wat je moet doen, bel hoe dan ook 1-1-2 in een noodgeval. Van der Gaag: „Hoe sneller de hulpdiensten er zijn, hoe beter. De centralisten kunnen ook goede tips geven wat het beste is om te doen.”

Hoe help je iemand...

• met een brandwond? Begin zo snel mogelijk met koelen. Het liefst met lauw water. Koud water is vaak pijnlijk en kan leiden tot onderkoelingsverschijnselen.

• die bewusteloos is? Houd in de gaten dat het slachtoffer niet verder wegglijdt. Controleer de ademhaling en draai hem op zijn zij. Zo voorkom je dat het slachtoffer zijn tong inslikt.

• met een heftige bloeding? Probeer de bloeding te stelpen door de wond dicht te drukken, bijvoorbeeld met een schone doek. Vaak kun je dat het slachtoffer zelf laten doen.

• die dreigt te stikken? Als het nog kan, moedig het slachtoffer aan om te hoesten. Als dat niet lukt: vijf flinke slagen tussen de schouderbladen geven. Als dat ook geen effect heeft, voer je de buikstoot uit.

• met een botbreuk? Stil laten liggen, niet bewegen. Wanneer iemand wordt verplaatst, is de kans groot dat er alleen maar meer letsel ontstaat.