Heerlijk die paarse samenwerking. Zolang het economisch tij gunstig is en hete aardappels vooruitgeschoven worden, kunnen PvdA en VVD best accommoderen. Maar er hoeft maar een licht financieel tegenwindje op te steken, of socialisten en liberalen kunnen diepgewortelde tegenstellingen niet meer verbloemen. In verkiezingstijd willen ze dat niet eens meer.

Dat werd begin deze week weer glashelder, toen plannen van staatssecretaris Hoogervorst om de instroom in de WAO te beperken, voortijdig uitlekten. Met name het voorstel van de VVD’er om door sociale partners overeengekomen bovenwettelijke ziektewetuitkeringen niet meer algemeen verbindend te verklaren, maakte hem voorwerp van toorn van FNV en PvdA.

FNV-voorzitter De Waal liet zich zonder enige gêne gaan. „Die man kan beter aftreden. Met zo’n onbetrouwbaar persoon kan ik geen zaken meer doen.” Maar ook PvdA-lijsttrekker Melkert trok flink van leer. „Hoogervorst maakt mensen bang en geeft hun het gevoel dat de overheid hun geld afpakt.”

„Pure hypocrisie”, oordeelt VVD-kamerlid Geert Wilders, de bekende liberale woordvoerder over ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid. „Dat déze mensen zó hoog van de toren durven blazen. Neem Lodewijk de Waal. De SER heeft nog maar net een akkoord gesloten over de WAO. Wat staat daarin? Na het eerste ziektejaar moeten werkgevers stoppen met het verstrekken van bovenwettelijke uitkeringen. Handtekening: Lodewijk de Waal. Ik kan best begrijpen dat de FNV niet blij is dat Hoogervorst datzelfde voorstel doet voor het eerste ziektejaar. Maar om nu te gaan roepen dat hij alvast zijn bureau maar glad moet gaan maken, is huichelachtig.”

Minstens zo bont maakt PvdA-lijsttrekker Melkert het. „Ik heb hier een brief van hem uit 1994. Als minister van Sociale Zaken stelde hij de Kamer voor alle bovenwettelijke aanvullingen op ziektegeld, VUT- of WAO-uitkering niet meer algemeen verbindend te verklaren. Hij werd daar niet eens door het regeerakkoord toe gedwongen, maar kwam spontaan met het voorstel. En dan nu zó verontwaardigd doen bij hetzelfde voorstel? Dat is onvoorstelbaar.”

Even los van de hypocrisie: Wat win je met Hoogervorsts voorstel?

„Heel veel. In ons land worden werkgevers op allerlei manier aangespoord het ziekteverzuim tegen te gaan. Een werknemer merkt er echter in zijn portemonnee niets, helemaal niets van als hij ziek is. Dat is niet goed. Werknemers moeten een financiële prikkel hebben om weer aan het werk te gaan.

Dat ze die prikkel niet hebben, komt niet door de wetgever, maar door sociale partners. Wettelijk is een Nederlandse werkgever slechts verplicht een zieke werknemer 70 procent van zijn loon door te betalen. In de meeste CAO’s wordt dat echter aangevuld tot 100 procent.

Hoogervorst nu doet niets anders dan werkgevers die niet aan CAO’s gebonden zijn de vrijheid geven het toch bij 70 procent te houden. Hij verbiedt de sociale partners niets, maar geeft iedereen de vrijheid te onderhandelen met wie hij wil. Dat lijkt mij een prima voorstel.”

Staat het wel vast dat het ziekteverzuim omlaaggaat als mensen niet meer hun volledige loon krijgen?

„Ja. Dat zie je in de landen om ons heen. Er is geen enkel land waar een zieke werknemer een jaar lang gewoon zijn oude loon doorbetaald krijgt. In Denemarken en Noorwegen duurt dat maar twee weken, in België vier, in Duitsland zes. In Zweden en Spanje komt 100 procent doorbetaling helemaal niet voor. En wat zie je? Het ziekteverzuim in Nederland is drie keer hoger dan in die laatste twee landen en twee keer hoger dan in bijvoorbeeld Frankrijk en België. En dat zijn toch geen barbaarse landen?”

Het voorstel van Hoogervorst raakt slechts 7 procent van de werknemers, namelijk degenen die niet onder een CAO vallen. Dat zet toch geen zoden aan de dijk?

„Dat moet je niet zeggen. Natuurlijk is het geen maatregel die de helft van Nederland bestrijkt. Maar er gaat wel een signaal van uit. Als een werkgever die onder een CAO valt, ziet dat zijn buurmanwerkgever vrij is om zijn zieke werknemer slechts 70 procent door te betalen, zal hij misschien ook eens gaan nadenken. Misschien gaat hij zijn CAO-onderhandelaars dan eens aanspreken met de vraag of het niet wat anders kan.”

De SER en D66 willen de verlaging van de ziektewetuitkering pas in het tweede ziektejaar in laten gaan.

„Dat is een slecht voorstel. Van de bovenwettelijke uitkeringen wordt 3,5 miljard euro uitbetaald aan mensen in het eerste ziektejaar. In het tweede ziekte jaar praten we slechts over 350 miljoen. Daarop besnoeien heeft veel minder effect. Waarschijnlijk kon De Waal het daarom in zijn eigen achterban verkopen. Maar het is weinig zinvol.”