Het probleem speelt vooral bij kinderen en jongvolwassenen, stellen de twee in een rapport dat dinsdag uitkwam. Op grond van de generaal pardonregeling in 2007 hebben sindsdien ongeveer 27.000 vreemdelingen een verblijfsvergunning gekregen. Als iemand vijf jaar een verblijfsvergunning heeft, kan hij een verzoek indienen om Nederlander te worden. Ruim 30 procent van deze mensen heeft inmiddels een Nederlands paspoort.

Maar vaak ontbreken voor een Nederlands paspoort het vereiste buitenlandse paspoort en de gelegaliseerde geboorte-akte. In dat geval kunnen mensen een beroep doen op de zogenoemde bewijsnood. Dat wat wil zeggen dat de aanvrager moet aantonen dat het onmogelijk is die documenten nog op te vragen. Maar gemeentes en de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) werken op dat vlak onvoldoende samen, stelt de ombudsman in het rapport. Vluchtelingenwerk Nederland trok al jaren geleden over dit probleem aan de bel.

„Duizenden mensen, waaronder veel jongvolwassenen, die hun leven in Nederland hebben opgebouwd, hier studeren, Nederlands spreken en schrijven, zijn Nederlanders zonder Nederlands paspoort”, schrijft ombudsman Reinier van Zutphen. „Daarom moeten zij, nu tien jaar na het pardon, makkelijker de Nederlandse nationaliteit kunnen krijgen.” Het precieze aantal mensen dat problemen ondervindt is niet bekend.

Minderjarigen kunnen niet zelfstandig een verzoek om naturalisatie indienen. Wordt het verzoek van de ouders afgewezen, dan wordt automatisch ook het verzoek van de minderjarige afgewezen. De Kinderombudsman wil dat staatssecretaris van Veiligheid en Justitie beter rekening houdt met de belangen van deze kinderen.

Volgens het ministerie van Veiligheid en Justitie gaan de aanbevelingen vooral over de verbetering van de samenwerking tussen IND en gemeenten op het gebied van naturalisatie. „Ze zijn een welkome aanvulling op de verbeteringen, die al langer in gang zijn gezet. In dat licht zullen deze nieuwe aanbevelingen van de Nationale Ombudsman dan ook worden bestudeerd”, laat het ministerie weten.