Wat viel u op bij het verzamelen van gegevens over 207 Nederlandse Syriëgangers?

„Het gaat niet om een eenduidige groep. Ieder heeft zijn eigen verhaal. In ieder geval zijn er drie uitstroomgolven te onderscheiden. De eerste groep ging eind 2012 weg, toen de oorlog in Syrië begon. De tweede groep vertrok eind 2013 nadat het Assadregime een gifgasaanval uitvoerde nabij Damascus. Uitreizigers waren gefrustreerd dat het westen niet in actie kwam tegen Assad. De derde groep vertrok toen in juni 2014 IS-leider Baghdadi in de Iraakse stad Mosul het kalifaat uitriep. Daar verscheen een video van op internet. De IS-leider riep moslims ertoe op naar Syrië en Irak te komen.”

Een van de bevindingen van Bergema is dat relatief veel autochtone bekeerlingen naar Syrië afreisden, ruim 17 procent van de groep.

Speelt mee dat de uitreizigers een puur islamitisch leven wilden leiden?

„Ja. Een deel wil graag leven volgens de sharia. In het Westen kregen de jihadisten het idee dat ze niet in vrijheid hun geloof kunnen beleven. Denk aan het verbod op het dragen van de nikab, die het gezicht van vrouwen bedekt. Verder blijken allerlei motieven een rol te spelen bij de keus naar Syrië te vertrekken. Een belangrijke beweegreden is de noodzaak broeders en zusters in Syrië te helpen. Ook voelen mannen en vrouwen zich hier achtergesteld. Ze hebben het gevoel dat ze tweederangs burgers zijn. Maar er kunnen ook persoonlijke problemen aan de orde zijn waardoor iemand besluit om naar Syrië af te reizen. Denk aan het verlies van een naaste.”

Uit Den Haag vertrokken de meeste jihadisten naar Syrië, blijkt uit uw database. Hoe kan dat?

„In de regio Den Haag waren verschillende netwerken van geradicaliseerde moslimjongeren. Zo’n groep kwam bijvoorbeeld bij elkaar in een kelder en bekeek onder meer onthoofdingsvideo’s.”

IS lijkt op zijn laatste benen te lopen. Hoe gevaarlijk zijn terugkerende jihadisten?

„Justitie en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid zullen ongetwijfeld hun eigen, uitgebreidere databases hebben. Het OM houdt jihadisten in Syrië nauwlettend in de gaten en probeert ze bij verstek te veroordelen. Mogelijk is dat moslimradicalen in Syrië en Irak jongemannen naar Nederland sturen om hier aanslagen te plegen.”

Bijna de helft van de jihadisten is van Marokkaanse komaf. Hoe kan dat?

„In Nederland wonen zo’n 400.000 Marokkanen. Het klopt dat Turken, van wie er ook ongeveer 400.000 zijn, veel minder vaak afreisden naar het kalifaat. Of onder Marokkanen een grotere voedingsbodem is voor de radicale islam? Dat is moeilijk te zeggen en vereist verder onderzoek naar die specifieke groepen.”