Het is niet misselijk wat er per vrachtauto en per boot naar Nederland komt: behalve de Rembrandts komen werken van onder anderen Ferdinand Bol, Gerard ter Borch, Gerard Dou, Govert Flinck, Jan van Goyen, Frans Hals, Paulus Potter, Jacob van Ruisdael en Jan Steen. Het vervoer alleen al wordt een enorme onderneming. De vrachtwagens kunnen ook niet zomaar worden volgestopt: ze mogen een maximum aan verzekerde waarde vervoeren en dat kan dus misschien maar één schilderij zijn.

De Russen laten de werken niet graag gaan. Het zijn geen Hollandse meesters, maar Rùssische Hollandse meesters, vinden zij. „Ze hebben een enorme invloed gehad op de artistieke ontwikkelingen in ons land en zijn zo ook deel van de Russische historie”, vertelt de Petersburgse conservator Irina Sokolova. Zo was de ‘Russische Rembrandt’’ Ilja Repin schatplichtig aan ‘onze’ schilderkunst.

Sokolova ziet de reis met een „dubbel gevoel” tegemoet. Ze laat haar lievelingen trots aan Nederland zien, maar de operatie is spannend en draait echt om topstukken van de kunsttempel aan de Neva. Het zijn de werken die maken dat je er vaak over de hoofden kunt lopen.

„We moeten de gaten aan de muur dus goed opvullen, op een wijze die chronologisch en thematisch klopt”, zegt Sokolova. Ze zucht ervan en brengt „een offer met liefde.”

Ook de restauratoren zijn er druk mee, vertelt Svetlana Datsenko, ‘verbindingsofficier’ tussen de Hermitages in Rusland en Nederland. „Eerst is vastgesteld of de werken kunnen reizen. Gelukkig gebruikte Rembrandt goede verf en geen goedkope als Van Gogh!” Nu worden ze schoongemaakt en eventueel opgeknapt. Van elk werk moet een conditierapport komen, op basis waarvan het cultuurministerie in Moskou toestemming geeft voor de reis.

‘Hollandse meesters uit de Hermitage; oogappels van de tsaren’ is van 7 oktober tot 27 mei in Amsterdam. De Russische Hermitage-directeur Michail Piotrovsky hoopt dat de expo ook helpt „wrijvingen te overwinnen die ondanks eeuwenoude banden zijn ontstaan in de betrekkingen tussen onze landen.”