’NSB’ers wilden staatsgreep plegen’
NSB-kopstuk Meinoud Rost van Tonningen en een paar van zijn medestanders wilden begin 1940 dat de NSB een staatsgreep pleegde. Dat schrijft de NOS op basis van een stuk geschreven door historici Edwin Klijn en Robin te Slaa in het meinummer van het Historisch Nieuwsblad. De motivatie achter de gewenste staatsgreep zou liggen in het daarmee voorkomen van een inval van de Duitsers.
De historici vonden de opvallende informatie hierover in documenten van de Centrale Inlichtingendienst. Daarin kwam een betrouwbare informant aan het woord die stelde dat Rost van Tonningen op een vergadering van de NSB zou hebben gezegd dat het „een dooie boel was”. Hij drong erbij NSB-leider Anton Mussert op aan om een staatscoup te plegen.
Voor Rost van Tonningen was een greep naar de macht de enige oplossing tegen de Duitse invasie. Mussert zag niets in het voorstel en kwam liever op een andere manier aan de macht. Mussert had ondertussen zijn eigen agenda en overlegde in het geheim al met de Duitsers. Hij had goede hoop dat de Duitsers bij een inval in Nederland hem aan het hoofd van de regering zouden zetten.
Na de oorlog stond Mussert terecht en kreeg de doodstraf. Rost van Tonningen werd vastgezet in Scheveningen en pleegde enkele dagen daarna zelfmoord.
Edwin Klijn en Robin te Slaa zijn bezig met een driedelig naslagwerk over de NSB. Het eerste deel over de jaren 1931-1935 verscheen eerder al in 2009. Het volgende deel komt eind 2018 uit. Het beschrijft de periode vanaf 1936 tot de Duitse inval. Het stuk in de mei-editie van het Historisch Nieuwsblad is daar een voorproefje van.