Thorbecke blijft ons in de gaten houden
Premier Mark Rutte heeft zaterdag in een winters Den Haag een monument onthuld voor Johan Thorbecke (1798-1872), de staatsman achter onze Grondwet. De gemeente Den Haag wilde als regeringsstad ook een Thorbecke-beeld, na zijn geboortestad Zwolle en de hoofdstad Amsterdam. Kunstenaar Thom Puckey maakte Thorbecke onderdeel van een beeldengroep van vier figuren: Thorbecke zelf plus twee mannen en een vrouw uit een toekomstige tijd.
Thorbecke wordt, huiselijk gekleed volgens de mode van zijn tijd, afgebeeld zittend op een negentiende-eeuwse stoel aan een dito bureau. Hij kijkt vanaf het Voorhout naar het Torentje van de minister-president. De sokkel wordt met twee open deuren verbonden met een andere, waarop het drietal uit de toekomst in overleg is aan een strak vormgegeven tafel.
„Thorbecke zat het liefste in zijn kamer te studeren en te schrijven, informeel” , aldus Puckey (68). Maar door hem toch naar het Torentje te laten kijken, wordt duidelijk dat hij door de Grondwet van 1848 nog steeds invloed uitoefent. „Hij keert zich ook om, alsof iets hem stoort. Zijn wij dat? Is dat de politiek van nu of van de toekomst?”
De Grondwet komt ook terug in het overleg van de moderne figuren. „Eén van de essenties van de democratie is dat je elkaar met argumenten probeert te overtuigen, desnoods in felle discussies”, verklaart Puckey. „Door de vrouw met haar achterste op tafel te laten zitten, laat ik meteen haar gelijk geworden plaats in de samenleving zien.”
Puckey voerde Thorbecke uit in de artistieke stijl van diens tijd en in marmer, het materiaal dat toen voor een dergelijk ontwerp gebruikelijk was. Het toekomstige trio is van glimmend roestvrij staal. Het metaal van de sokkel spiegelt. „Mensen kunnen zichzelf er in zien”, aldus Puckey. Verder laat hij het bureau en een stoelpoot over de rand van de sokkels steken, alsof die eigenlijk te klein zijn, als speels element. Het monument is van alle kanten het bekijken waard en heeft eigenlijk geen achterkant.
Het is toegankelijke kunst, want de Grondwet is van ons allemaal en „afstand tussen kunst en een groot deel van de bevolking vind ik ook geen goede zaak”, aldus Puckey. „Kunst moet uitdagend en spannend zijn, met genoeg openingen voor iedereen om dingen te ontdekken.”
Puckey was performancekunstenaar, maakte installaties, werkte abstract en is nu al 25 jaar terug bij het ondertussen weer zo populaire realisme. Alles komt eigenlijk in het Thorbecke-monument terug, zegt hij.