Koningin Juliana, die op 20 maart overleed, zou deze Koninginnedag 95 jaar zijn geworden. Nu ze is overleden, leefde de vraag of Koninginnedag voortaan op een andere dag zou moeten worden gevierd.

Balkenende bracht in herinnering dat koningin Beatrix bij het bestijgen van de troon heeft aangegeven de viering van Koninginnedag op 30 april te willen voortzetten. Dit als eerbetoon aan de wijsheid, het medeleven en de moederliefde van haar moeder. Nu Juliana is overleden, zei de premier, is het belangrijk om de dertigste april te handhaven als eerbetoon aan de overleden koningin.

Koninginnedag 2004 was bijzonder door het gemis van de in maart overleden prinses Juliana op haar eigen verjaardag. „Nu kunnen we op deze fantastische, feestelijke manier aan haar blijven denken. Het heeft enorm veel voor ons als familie betekend dat deze dag hier en in Warffum zo overweldigend is meegevierd”, zei koningin Beatrix bij de afsluiting van Koninginnedag in Groningen.

De vorstin bedankte het volk voor de vele blijken van steun en medeleven uit het hele land na het overlijden van haar moeder. „Wat dat voor ons heeft betekend, kan ik u niet in een paar woorden uitleggen. Wij zijn u bijzonder, bijzonder dankbaar.”

Het vorstelijk bezoek aan Warffum trok ’slechts’ 12.000 belangstellenden, de stad Groningen was één kolkende, goedgemutste massa met ruim 100.000 mensen. Het enthousiasme voor de Oranjes spatte er in beide plaatsen af.

Er deden zich geen noemenswaardige incidenten voor en de politie noemde het bezoek op Koninginnedag „een gezellig evenement.” Dat vond ook de jongere generatie van het Koninklijk Huis.

Uit een opinieonderzoek onder duizend Nederlanders blijkt dat een meerderheid van de bevolking er geen problemen mee heeft als de Koningin de politiek soms negeert en haar eigen ideeën doorvoert. Onderzoeksbureau TNS NIPO voerde deze enquête uit in opdracht van de NOS.

Steeds meer mensen zijn deze mening toegedaan. Vorig jaar vond 50 procent dat de Koningin die ruimte moet hebben, dit jaar is dat gestegen naar 58 procent. Toch vindt slechts 10 procent dat de vorstin meer macht zou moeten hebben. Van de ondervraagden is 58 procent tevreden met de huidige machtsverhouding tussen de Koningin en de politiek. Een kwart van alle Nederlanders is van mening dat het staatshoofd geen enkele politieke invloed mag hebben.

Nederland is bovendien nog steeds tevreden met de staatsvorm; 86 procent vindt dat Nederland een monarchie moet blijven. Op de vraag „Denkt u dat er in het Europa van de toekomst plaats blijft voor koningen en koninginnen?”, zegt 71 procent ja.

In de topdrie van de populairste Nederlandse royalty is niets veranderd ten opzichte van vorig jaar. Van de ondervraagden vindt 91 procent prinses Máxima het sympathiekst. Op de tweede plaats staat haar echtgenoot, prins Willem-Alexander, gevolgd door zijn moeder, de Koningin. Prinses Catharina-Amalia neemt een zevende plaats in.

De geboorte van de prinses heeft een verschuiving veroorzaakt in de erfopvolging. Vond vorig jaar 57 procent die niet meer van deze tijd, nu is dat een minderheid van 48 procent.

Helemaal onderaan op de populariteitslijst staat het kersverse echtpaar prins Johan Friso en Mabel Wisse Smit. De prins wordt na zijn huwelijk weliswaar aardiger genoemd (67 procent), maar ook saaier. Friso scoorde voor de plechtigheid 28 procent op de kwalificatie ”saai”, erna was dat 66 procent. Driekwart vond hem ook afstandelijk. Bovendien is tv-kijkers gevraagd wat hun opviel tijdens het huwelijk. Veel kijkers meldden spontaan dat ze de houding van de prins koel, onaangedaan of nors vonden.

Mabel ging na het huwelijk van 19 naar 49 procent op de sympathiescore. De ’kwestie-Mabel’ is bij 95 procent van de ondervraagden bekend. Op de vraag wie er schuldig is aan de affaire, zegt 73 procent Mabel, 13 procent verslaggever Peter R. de Vries en 4 procent de vroegere lijfwacht van Bruinsma, Charlie da Silva. Premier Balkenende, koningin Beatrix en prins Johan Friso worden nauwelijks genoemd.

Premier Balkenende krijgt er wel van langs op een ander punt. Maar liefst 69 procent van de geënquêteerden vindt de protesten van de premier tegen satire over het Koninklijk Huis niet gepast. Op de vraag of satire überhaupt schadelijk is voor de monarchie antwoordt 81 procent ontkennend.

Amsterdam stroomde tegen die tijd geleidelijk aan vol. Rond zes uur ’s ochtends begon in de hoofdstad de traditionele vrijmarkt. De politie in Amsterdam sprak van een goede sfeer, ze telde tegen 17.00 uur ongeveer 500.000 bezoekers. Vorig jaar waren dat er 350.000. Volgens een woordvoerster was de grote belangstelling te danken aan het goede weer. De NS vervoerde in totaal 160.000 reizigers naar Amsterdam en zette af en toe extra treinen in.

De hoofdstad vierde voor het eerst sinds jaren ook weer feest op de avond voor Koninginnedag. Ook daar heerste een goede sfeer. Op de pleinen in de binnenstad waren tienduizenden mensen op de been. Den Haag, waar voor de vijftiende keer de KoninginneNach gevierd werd, trok volgens de politie 125.000 bezoekers. De organisatie zelf hield het op 200.000. In de hofstad was het op enkele plekken onrustig. De politie verrichtte twintig aanhoudingen. Ook in Utrecht moest de politie diezelfde nacht optreden, daar werden vijftig arrestaties verricht.

Bij schermutselingen tussen twee groepen koninginnedagvierders zijn vrijdag aan het begin van de avond in de Bredase binnenstad zestien gewonden gevallen. Negen van hen zijn met ambulances naar een ziekenhuis overgebracht. De anderen hebben zich bij de eerste hulp gemeld.

De gemoederen liepen zo hoog op dat zij elkaar met meubilair en glaswerk belaagden. Volgens de politie zijn de verwondingen bijna allemaal het gevolg van rondvliegend glaswerk.

De politie heeft nog geen idee wat de aanleiding is geweest voor de vechtpartij. Het is ook niet duidelijk hoeveel mensen erbij betrokken waren. Twintig politiemensen waren nodig om de orde te herstellen. Er zijn nog geen aanhoudingen verricht.

De politie in Rotterdam heeft vrijdag tientallen feestvierders aangehouden op het Stadhuisplein en de Wilhelminapier. Volgens een politiewoordvoerder ging het om mensen die met te veel drank op anderen lastig vielen. De politie heeft het Stadhuisplein tijdelijk afgesloten om raddraaiers uit de feestende menigte te plukken.

Hoeveel mensen van het plein mee moesten naar het bureau is nog onbekend, maar de woordvoerder schat tussen de dertig en veertig.

Bij het feest Koninginnedance op de Wilhelminapier hield de politie zes vechtersbazen aan. Een groep van vijftig jongeren viel beveiligingspersoneel lastig. De politie besloot de mobiele eenheid in te zetten. Verder verliep het evenement met bekende deejays en naar schatting 7000 bezoekers zonder incidenten.

Ook elders in Rotterdam was het vrij rustig. Tienduizenden mensen genoten van vrijmarkt, bandjes en het zonnige weer. De politie had uit voorzorg al maatregelen genomen om ongeregeldheden tegen te gaan. Sinds de rellen rond het kampioenschap van Feyenoord in 1999 heerst er een streng alcohol- en toelatingsbeleid in het centrum.