Meer dan zestig jaar lang heeft Peres zich gewijd aan de ontwikkeling van Israël. Hij spande zich in voor de militaire en technologische opbouw van de natie. Ook werkte hij decennialang aan het bevorderen van vrede tussen Israël en andere landen. Geen wonder dat hij in 1994 de Nobelprijs voor de vrede kreeg.

De Tweede Wereldoorlog liet ook het ouderlijk huis van Peres niet onberoerd. Zijn vader meldde zich als vrijwilliger aan bij het Britse leger. Hij werd in Griekenland echter gevangengenomen en de familie verloor het contact met hem. Door tussenkomst van een predikant werd zijn vader niet geëxecuteerd. „De dominee, een Australiër, heeft mijn vaders leven gered”, schreef Peres in zijn autobiografie. „Jaren later heb ik enorm mijn best gedaan om hem te vinden, maar daar ben ik nooit in geslaagd.”

Peres bracht zijn kinderjaren door in Wit-Rusland. Hij werd vrij religieus opgevoed en beschouwde het als een grote zonde om de sabbat te ontheiligen, niet-koosjer voedsel te eten of gebeden uit te spreken zonder erbij na te denken. Hij heeft zijn diepe respect voor de Joodse godsdienst altijd behouden.

Maar in zijn interpretatie van het Jodendom paste het niet dat de Joodse volk over een ander volk heerst. Hij vond dus dat Israël territoriale concessies moest doen in Judea en Samaria. Daarin week hij af van zijn nationaal­religieuze landgenoten.

Peres emigreerde in 1934 met zijn familie naar Israël. Hij bracht verschillende jaren door in kibboetsen, waar hij werkte als boer. In 1943 werd hij gekozen tot secretaris van de zionistische jeugdbeweging. Hij trad in 1947 toe tot het Joodse verzetsleger Haganah, en diende vanaf 1948 in het reguliere leger.

In 1953 ging Peres de politiek in, dankzij premier David Ben Gurion, die hem benoemde tot directeur-generaal van het ministerie van Defensie. Hij moest ervoor zorgen dat er een eind kwam aan het embargo tegen Israël en dat het land zich kon bewapenen. Ook werkte hij aan de strategische relaties met Frankrijk, waardoor Israël wapens en technologie kon importeren. Peres vervulde ook een belangrijke rol in de ontwikkeling van de Israëlische defensie-industrie. Op deze wijze vervulde hij een sleutelrol bij de overlevingskansen van Israël als jonge natie.

Later was hij nauw betrokken bij de bouw van de Israëlische vliegtuigindustrie en de bouw van de nucleaire reactor van Dimona. Volgens buitenlandse berichten maakt Israël daar nucleaire wapens.

Na de Jom Kipoeroorlog van 1973 was hij als minister van Defensie belast met de vernieuwing van het leger onder premier Rabin. In 1976 gaf hij leiding aan de Operatie Entebbe, waarbij Israëlische commando’s gijzelaars bevrijdden in Uganda. Dit werd gezien als een van de meest succes­volle acties van het Israëlische leger ooit.

Zijn politieke inzichten bleven niet altijd hetzelfde. Aanvankelijk was hij een havik en steunde hij in de jaren 70 van de vorige eeuw de bouw van nederzettingen op de Westoever. Nadat in 1977

Likud de macht had overgenomen, zag hij in dat er ook aan

Israëlische zijde blokkades bestonden om het Arabisch-Israëlische conflict op te lossen.

Datzelfde jaar werd hij ook voorzitter van de Arbeidspartij. Als premier gaf hij tussen 1984 en 1986 leiding aan het herstel van de Israëlische economie, waar de inflatie was gestegen tot 400 procent per jaar. Ook spande hij zich in voor de komst van de Joden uit de Sovjet-Unie en Ethiopië. Hij voerde onderhandelingen met Egypte en Jordanië – landen waarmee Israël een vredes­akkoord sloot.

In 1992 verloor hij de strijd om het partijleiderschap van Yitzhak Rabin en werd hij gedwongen om de tweede viool te spelen in een kabinet dat zich in zou spannen om vrede te bereiken. In 1995 werd hij echter opnieuw premier, nadat Rabin door een Joodse terrorist was doodgeschoten. Peres kreeg bij de verkiezingen van mei 1996 echter net te weinig stemmen in de strijd met Benjamin Netanyahu. Een van zijn grote teleurstellingen was dat hij de Arbeidspartij nooit naar een verkiezingsoverwinning heeft kunnen voeren.

Graag had hij andere ontwikkelingen in het Midden-Oosten gezien. „Ons uiteindelijke doel is de schepping van een regionale gemeenschap van naties, met een gemeenschappelijke markt en gekozen gecentraliseerde lichamen, naar het model van de Europese Gemeenschap”, schreef hij in 1993 in zijn boek ”The New Middle East” (Het nieuwe Midden-Oosten).

Peres was nuchter genoeg om te begrijpen dat het islamitisch fundamentalisme momenteel het grootste obstakel was voor de vrede. In ”The New Middle East” stelde hij dat het fundamentalisme een gevolg is van armoede, werkloosheid en gebrek aan onderwijs. Vanwege de sociale misère raakten velen geïsoleerd en religieus fundamentalistisch, zo betoogde hij.

In 1996 richtte hij het Peres Centrum voor Vrede op, dat dient om de vreedzame betrekkingen tussen Arabieren, Joodse Israëliërs en Palestijnen te bevorderen. Meer dan zestig jaar diende hij de staat Israël op de hoogste posities. Hij was twee keer premier en verder verschillende keren vicepremier of plaatsvervangend premier. Ook diende hij het land als minister van Defensie, Buitenlandse Zaken, Financiën, Binnenlandse Zaken, Immigratie, Transport, Communicatie, Immigratie, Regionale Samenwerking en Ontwikkeling van de Negev en Galilea. Verder was hij vier keer oppositieleider.

Peres sloot zijn politieke carrière af als president. Dat betekende dat hij als vader van de natie zijn land kon vertegenwoordigen in binnen- en buitenland. Als president moedigde hij onder­nemerschap en wetenschappelijke doorbraken aan.

Peres en zijn vrouw Sonja kregen drie kinderen. In januari 2011 overleed zijn vrouw, die altijd de schijnwerpers had gemeden.

Enkele hoogtepunten uit het leven van Shimon Peres

• 1923: Geboren 2 augustus 1923 als Szymon Perski in Vishneva, toen Polen, nu Wit-Rusland.

• 1936: Emigreert naar Palestina.

• 1942: Secretaris van de Ha Noar Ha Oved, socialistische jeugdbeweging.

• 1947: Personeelschef van de Haganah, het Joodse verdedigingsleger.

• 1953-1959: Directeur-generaal van Defensie.

• 1959: Gekozen tot Knessetlid. Dat blijft hij vrijwel onafgebroken tot 2007.

• 1974-1977: Minister van Defensie

• 1977: Wordt premier als Rabin aftreedt. Later oppositieleider als Menachem Begin de verkiezingen wint.

• 1984: Premier in het rotatiekabinet met Yitschak Sjamir.

• 1988: Verliest verkiezingen van Sjamir. Wordt minister van Financiën in kabinet van nationale eenheid.

• 1992: Verliest leiderschap in Arbeidspartij van Rabin. Hij wordt minister van Buitenlandse Zaken.

• 1993: Leidt geheime vredesbesprekingen met PLO in Oslo.

• 1994: Toekenning van de Nobelprijs voor de Vrede, samen met Yitschak Rabin en PLO-leider Yasser Arafat

• 1995-1996: Premier en minister van Defensie

• 1999-2001 Minister van Regionale Samenwerking

• 2005: Peres verlaat de Arbeidspartij en sluit zich aan bij Kadima van Ariel Sharon.

• 2007-2014 President van Israël

Lees ook in Digibron

„Ex-premier Peres had zware beroerte” (RD.nl, 13-09-2016)

Peres maakt opwachting in Nederland (Reformatorisch Dagblad, 28-09-2013)

Peres beëdigd als president Israël (Reformatorisch Dagblad, 16-07-2007)

Peres tot president Israël gekozen (Reformatorisch Dagblad, 14-06-2007)

Israëlische oppositieleider en vredesarchitect Sjimon Peres: Haast maken met de verzoening (Reformatorisch Dagblad, 31-05-1997)

,Ik werd als optimist geboren” Hoogtepunten uit het leven van Peres : Sjimon Peres blijft ondanks vele tegenslagen in vrede geloven (Reformatorisch Dagblad, 11-03-1995)

Nobelprijs voor Rabin, Peres en Arafat (Reformatorisch Dagblad, 14-10-1994)