De Wet basisvoorziening kinderopvang -die op verzoek van het CDA gewoon Wet op de kinderopvang gaat heten- biedt met ingang van 2005 een nieuwe financiering voor de kinderopvang. Een wirwar van vooral gemeentelijke subsidies wordt vervangen door een systeem met marktwerking. Binnen dat systeem is het de bedoeling dat ouders, overheid en werkgevers elk een derde deel van de kosten opbrengen.

Over de ouderbijdrage en de overheidsbijdrage bestaat niet veel verschil van mening. Het systeem is inkomensafhankelijk van opzet, waardoor rijke ouders uiteindelijk meer geld betalen dan arme ouders. Voor die keuze krijgt minister De Geus van Sociale Zaken brede steun vanuit de Tweede Kamer.

Minder steun is er voor zijn benadering van de werkgeversbijdrage. De Geus ziet het niet zitten die verplicht te stellen, zoals PvdA, D66, GroenLinks en SP graag zien. De minister wil vanaf 2008 echter ook geen compensatie meer geven aan ouders met werkgevers die hun aandeel weigeren. Hij legt de rekening van onwillige werkgevers bij de ouders, al verwacht hij dat dit zich hooguit in een op de tien gevallen zal voordoen.

Een kamermeerderheid van PvdA, SP, LPF, D66, GroenLinks en ChristenUnie vindt dit onterecht. SP, PvdA, GroenLinks en LPF hebben daarom een gezamenlijk amendement ingediend. Krijgt dat voldoende steun, dan ziet minister De Geus zich gedwongen ook na 2008 door te gaan met de zogeheten compensatieregeling.

De ChristenUnie weigert het amendement echter aan een krappe meerderheid te helpen. Kamerlid Huizinga-Heringa diende donderdag een eigen amendement in om de compensatieregeling uitsluitend in stand te houden voor mensen met een inkomen van minder dan 45.000 euro. Daarmee wil zij voorkomen dat vooral grote gezinnen met kleinere inkomens de dupe worden. Ze vreest dat werkgevers straks alleen willen bijdragen voor de oudste paar kinderen.

Met deze opstelling verschafte kamerlid Huizinga zichzelf donderdag een sleutelrol in het debat. Dit tot woede van vooral PvdA en LPF, die het liefst hun amendement aangenomen zien. Ze dreigden zelfs tegen het ChristenUnie-amendement te zullen stemmen. LPF-kamerlid Kraneveldt: „Straks is minister De Geus de lachende derde omdat een aantal vrouwen met hart voor de kinderopvang het hier niet eens kan worden.”

Huizinga liet zich niet imponeren. Zij gaat ervan uit dat de overige voorstanders van de compensatieregeling uiteindelijk zullen kiezen voor „het halve ei in plaats van de hele dop.” Zelf verklaarde ze „principieel tegen” volledige compensatie (dus ook voor hogere inkomens) te zijn. „Dan komt er geen druk meer op de werkgevers om hun bijdrage te leveren en bestaat er dus geen enkele prikkel meer.”

Aanstaande dinsdag zijn de stemmingen. De SGP zal zeker niet voor het ChristenUnie-amendement stemmen. Partijleider Van der Vlies verklaarde woensdag al dat hij „met voldoening” afscheid zal nemen van de compensatieregeling. Hij zei niet overtuigd te zijn van het maatschappelijk belang van kinderopvang voorzover het om gezonde ouders gaat, en wil de financiering daarom niet als overheidstaak zien.

Van der Vlies citeerde donderdag een Amerikaans onderzoek, door wetenschappers ook getest op de Nederlandse situatie, waaruit blijkt dat langdurige opvang een sterk negatief effect kan hebben op jonge kinderen. De SGP’er lanceerde daarom een amendement om de overheidsbijdrage voor kinderopvang zeker niet verder te laten strekken dan voor een periode van maximaal 24 uur per week.

De SGP vindt 24 uur al veel te veel, benadrukte Van der Vlies, maar hij hoopte voor die begrenzing tenminste steun van een kamermeerderheid te krijgen. Dat lukt hem waarschijnlijk niet. Minister De Geus verklaarde dat de gedachte hem weliswaar sympathiek is, maar dat hij de handhaving en het toezicht praktisch onuitvoerbaar acht.

Wel boekte de SGP, samen met de ChristenUnie, enig succes ten aanzien van het zogeheten kindgebonden budget. Door elke ouder zo’n budget te geven, worden werkende ouders via kinderopvangsubsidies niet langer bevoordeeld boven ouders die thuisblijven voor de opvoeding. Iedere ouder is dan volledig vrij te kiezen of hij het geld besteedt aan opvang of niet.

Vorig jaar gaf minister De Geus in een interview met deze krant aan daar veel voor te voelen. Het idee opnemen in de nieuwe kinderopvangwet was echter onhaalbaar, zei hij donderdag. Maar hij beloofde de kleine christelijke partijen plechtig de gedachte mee te nemen naar de toekomst, bijvoorbeeld bij het opstellen van een levensloopregeling.