Borssele bestaat dit jaar 400 jaar. Ter gelegenheid daarvan is het gebied waar in de middeleeuwen het kasteel van de machtige heren van Borssele stond teruggegeven aan de bevolking. „Jaar in jaar uit lag het er vergeten bij”, zei wethouder Weststrate (SGP/CU) van de gemeente Borsele donderdag. „In de luwte van de entree van het dorp en bovendien niet toegankelijk.”

Dankzij een aantal organisaties, enthousiaste vrijwilligers en sponsoren is het terrein dat wordt bekroond door de Berg van Troje aan de vergetelheid ontrukt. De contouren van het verdwenen kasteel zijn zichtbaar gemaakt met stalen elementen, bedacht door landschapsarchitecten van het Borsselse Buro Ruimte & Groen. Aan de rand staat nu een zitbank, naar het voorbeeld van de beroemde Zeeuwse ”klapbanke”, waarop dorpsbewoners vroeger aan de haven of op het dorpsplein nieuwtjes uitwisselden.

Geheimzinnige berg

Gedeputeerde Van der Maas (SGP) en wethouder Weststrate onthulden donderdag de bank. Daarop zijn informatiepanelen bevestigd en hij is voorzien van vier knoppen.

Wie de eerste knop indrukt, hoort het verhaal van het ontstaan rond 1300 van de geheimzinnige Berg van Troje, één van de 38 vliedbergen die Zeeland nog rijk is. Bij de tweede knop wordt de belangstellende bijgepraat over de bouw van het dorp Borssele en de aanleg van de Borsselepolder in 1616.

Onder knop 3 zit de geschiedenis van de bevrijding van Borssele in 1944 en wie knop 4 beroert, hoort alles over de aanleg van het industrie- en havengebied het Sloegebied, vlakbij het dorp, in de jaren 70. „Druk en laat je meenemen naar een andere tijd”, zei donderdag projectleider Leo Adriaanse van Zeeuwse Ankers, het cultuurproject waar de Zeeuwse ankerplaatsen onder vallen. Gedeputeerde Van der Maas: „De tijdlagen liggen hier opgestapeld en voor het grijpen.”

Vroege middeleeuwen

Het kasteel van de heren van Borssele heeft 200 tot 300 jaar bestaan in de vroege middeleeuwen. Het bestond uit een voorburcht, het woonkasteel. Die was via een brug verbonden met een hoofdburcht, die bestond uit een verdedigingstoren. Deze donjon stond op de Berg van Troje, het zogenaamde mottekasteel, genoemd naar de kunstmatig aangelegde aarden heuvel.

Op initiatief van Marius Vrijlandt van de Stichting Borssele 400 Jaar nam Buro Ruimte & Groen het terrein onder handen. De landschapsarchitecten wisten met elementen van cortenstaal ter hoogte van de ondergrondse restanten van de muren zicht- en voelbaar te maken dat zich hier ooit het stamslot van de Van Borsseles bevond. José Simonse van Ruimte & Groen: „We hebben de plek teruggegeven aan het dorp. Die is nu verankerd in de omgeving.”

Als herinnering aan de hoofdburcht met de gevechtstoren siert een vaandel de met knotwilgen en knotpopulieren begroeide terp. De verbinding tussen voor- en hoofdburcht is gemarkeerd met een houten vlonder en cortenstalen trap.

Wethouder Weststrate herinnerde er donderdag aan dat de vliedberg en omgeving niet alleen in de middeleeuwen een verdedigingslinie vormden, maar ook in de Tweede Wereldoorlog. De Duitsers bouwden er een bunkercomplex als onderdeel van de Atlantikwall. In de hospitaalbunker loopt nu een presentatie over de herinrichting.

Borssele ontstond bij de inpoldering van een gebied dat tachtig jaar lang als een eiland had bestaan nadat de Sint Felixvloed van 1530 en de Allerheiligenvloed van 1532 hele dorpen hadden verzwolgen. „Borssele had altijd al een sterke eigen identiteit”, zei Weststrate, „al was het alleen al door de vorm: een gedraaide rechthoek gesitueerd in een strak geometrisch aangelegde polder.”

Derde ankerplaats

Met de bank kreeg Borssele donderdag de derde ankerplaats van Zeeland, naast Yerseke en Drieschor. Op ankerplaatsen komen lijnen uit de geschiedenis van een bijzondere plek samen. Zij worden gerealiseerd door de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland, samen met onder meer de provincie Zeeland. Het is de bedoeling dat er de komende jaren nog tien ankerplaatsen bij komen, in onder meer Middelburg, Sas van Gent, Aardenburg en Kamperland.