Het plaatje is een laatste groet van de Oud-Beijerlandse sergeant Simon Goudswaard vanuit Nederlands-Indië, die 67 jaar na dato kan worden beluisterd door familie. Jaap den Boer en Simon Goudswaard jr. besloten onlangs opnieuw de persoonlijke bezittingen van hun (oud-)oom Simon Goudswaard te bekijken en vonden het ingesproken celluloid grammo­foonplaatje. „Voorheen was niemand erin geslaagd om dit te beluisteren. Na veel speurwerk is ons dit na 67 jaar wel gelukt.”

Op 15 januari 1949 sneuvelen bij Pelemsewu, op Zuid-Java, tijdens een patrouille vier man na in een nederlaag te zijn gelopen. Zij nemen deel aan de strijd om Nederlands-Indië als kolonie te behouden – vergeefs. Een van de vier is sergeant Simon Goudswaard (geboren op 10 december 1919) uit Oud-Beijerland. Hij is dan bezig aan zijn vierde jaar in de Oost. Goudswaard vertrok als oorlogsvrijwilliger, na een onderofficiersopleiding in Engeland, in 1946 naar Nederlands-Indië. Hij diende bij de Tijgerbrigade, die de stad Semarang op Java beschermde.

„Tijdens mijn zoektocht naar het verleden van Goudswaard is mij door nabestaanden een kistje ter beschikking gesteld dat vanuit Java in 1949 naar de moeder van Simon werd gestuurd”, zegt Den Boer.

„Dit kistje bevatte onder andere een fotoalbum, een boek en nog wat spulletjes. Tevens zat het grammofoonplaatje erin. Na onderzoek bleek er een gesproken bericht op te staan. In het midden van de plaat staat met vulpen geschreven: „van binnen naar buiten afspelen”, en: „ingesproken 14 januari 1949”, één dag voor Simon Goudswaard in de hinderlaag liep en sneuvelde.”

Navraag bij nabestaanden leverde op dat iedereen van het plaatje afwist, maar dat niemand ooit de boodschap had kunnen beluisteren.

Speurwerk

Na speurwerk op internet kwam het tweetal via het Meertens Instituut uit Amsterdam bij studio Fine­Tune in Soest terecht. Den Boer: „Deze studio was bekend met gesproken berichten uit de jaren 40 en 50 van de vorige eeuw en had er een aantal met succes uitgelezen. We kregen direct een uitnodiging om langs te komen.”

Onder het deskundig oog van Peter van ’t Riet van de studio werd het plaatje op een speciale speler geplaatst. „Nadat zowel de naalddruk als het toerental was ingesteld, hoorden we enige tijd later voor het eerst de stem van Simon Goudswaard. De gesproken tekst is hierna op de computer overgezet en verder bewerkt.”

Ruis en kraakgeluiden werden verwijderd, waarna een laatste groet van zo’n achttien seconden duidelijk verstaanbaar was: „(kuch) Beste familie, hier heb je Simon. We maken het hier best, maak je voor mij geen zorgen, we fixen het wel. Het zal nog even duren maar ik denk toch wel dat we over niet al te lange tijd weer in Holland terug zullen zijn. Leen, Sjaan en Dirk, jullie allemaal hartelijk gefeliciteerd met je verjaardag. Tot spoedig kijk, so long.”

Familie

Den Boer en Goudswaard jr. informeerden de overige familieleden. „Via de telefoon hebben we de laatste groet van Simon laten horen”, zegt Den Boer. „Maar voor diegenen waar het bericht voor bestemd was, was het helaas, al geruime tijd, te laat.”