Om welke organisaties gaat het?

Het gaat om de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) en de Coöperatie Laatste Wil. De NVVE is bekend als de drijvende kracht achter de euthanasiewet van 2002. Deze wet regelt de voorwaarden waaronder artsen stervensverzoeken van patiënten mogen inwilligen.

De Coöperatie Laatste Wil profileert zich sinds 2013 als een soort logistiek netwerk waarbij leden zich aan kunnen sluiten om vervolgens binnen deze coöperatie anoniem dodelijk middelen te delen of te ruilen. Beide organisaties zeggen op te komen voor burgers op wie de euthanasiewet niet van toepassing is.

Maar die wet is toch al heel ruim?

Absoluut. Met enige regelmaat ontstaat er opschudding, nadat blijkt hoe ruim deze inmiddels al wordt toegepast. Zo klonken er eerder deze maand afkeurende reacties vanuit Engeland, vanwege het overlijden van een twintiger als gevolg van euthanasie. Het betrof een vrouw die slachtoffer was geworden van seksueel misbruik en al jarenlang door meerdere artsen werd behandeld vanwege een posttraumatische stressstoornis, ernstige anorexia nervosa en een chronische depressie.

De instanties die toezicht moeten houden op de Nederlandse euthanasiepraktijk oordeelden in april dat de artsen die haar euthanasieverzoek hadden ingewilligd zich aan de wet hadden gehouden en voldoende zorgvuldig te werk waren gegaan. Een Britse parlementariër sprak daarop van een afkeurenswaardig signaal. „Slachtoffers van seksueel misbruik die psychische problemen hebben, krijgen op deze manier de boodschap dat ze voor straf worden gedood”, stelde hij vast.

Klopt het dan wel dat er nog burgers buiten de wet vallen?

Ja, het is bekend dat artsen in Nederland jaarlijkse duizenden euthanasieverzoeken afwijzen; meer dan er worden gehonoreerd. In 2012 schatten onderzoekers na een zorgvuldige raadpleging van gegevens dat jaarlijks ongeveer 15.000 patiënten hun arts om euthanasie vragen. Twee derde van hen strandt op een weigering. Een veelvoorkomende weigering is dat iemand niet met een officieel erkende ziekte of aandoening kan worden gediagnosticeerd. Is dat zo, dan is euthanasie niet toegestaan. Artsen moeten achteraf namelijk aannemelijk maken dat ze hun toevlucht hebben genomen tot euthanasie omdat ze echt geen andere (behandel)opties meer zagen. Als onduidelijk is waaraan iemand precies lijdt, kan achteraf niet meer worden getoetst of de situatie in juridische zin daadwerkelijk uitzichtloos was.

Deze weigeringsgrond ervaren de NVVE en de Coöperatie Laatste Wil als struikelblok. Zo vindt de NVVE dat een 75-plusser die zijn leven wil beëindigen omdat hij het om wat voor reden ook als voltooid beschouwt, daarbij hulp moet krijgen. Daarvoor moet dan wel een nieuwe regeling worden ontworpen, met andere vereisten en een beperktere rol voor de arts.

In een recent NVVE-actieplan wordt voorgesteld om de arts 
alleen nog te laten toetsen of 
iemands besluit om te willen overlijden weloverwogen is 
genomen. Is dat het geval, dan 
zou hij een recept mogen 
uitschrijven voor een dodelijk middel dat vervolgens door 
de apotheek aan 75-plussers mag worden verstrekt.

Ook de Coöperatie Laatste Wil zet in op een regeling om legaal dodelijke medicatie te kunnen verspreiden. Hoe deze organisatie het toezicht wil regelen, is nog niet bekend, wel dat deze coöperatie de leeftijdsgrens legt bij 18 jaar.

Hebben deze voorstellen kans van slagen?

Dat hangt met name af van de politiek. De adviescommissie voltooid leven, ook wel bekend als de commissie-Schnabel, ontraadde het kabinet eerder dit jaar om met nieuwe initiatieven te komen. D66-Kamerlid Dijkstra kondigde zondag echter aan toch met een wetsvoorstel te komen. Dat moet de voorwaarden regelen waaronder het voorschrijven en verstrekken van een dodelijke pil aan 80-plussers is toegestaan.

Of andere partijen daarin mee willen gaan, is nog onduidelijk. Sommige, zoals de VVD, zijn niet onwelwillend, maar noemen het creëren van nieuwe regels tegelijkertijd risicovol en complex. Punt van aandacht daarbij is zeker dat buitenlandse voorbeelden van dergelijke regelgeving ontbreken. Diverse Amerikaanse staten hebben al wetten gemaakt rond het voorschrijven van laatstewilpillen, maar dan alleen aan terminale patiënten. Dat gaat dus een stuk minder ver dan wat nu in Nederland wordt voorgesteld.

Lees ook:

Verkerk: Een ‘laatstewilpil’ kan verkeerd worden gebruikt (Reformatorisch Dagblad, 04-02-2016)

NVVE heropent debat over proef met laatstewilpil (Reformatorisch Dagblad, 14-11-2015)