Tot 1970 waren opvoedingsdeskundigen mensen die met een opgeheven vingertje ouders voorschreven wat ze allemaal moesten doen om een goede ouder te zijn.

Dat stelt pedagoog J. Wubs van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) in haar proefschrift. Zij onderzocht aan de hand van meer dan honderd belangrijke opvoedingsboeken uit de afgelopen halve eeuw de rol van deskundigen in het leven van ouders.

„Deskundigen vinden expliciet dat je opvoeding niet zomaar aan ouders kan overlaten. Ze schrijven dat ouders moeten luisteren naar de kinderen, maar dat ze om kinderen goed te kunnen begrijpen wel eerst moeten luisteren naar deskundigen.”

Voor 1970 vinden opvoedingsdeskundigen dat ouders kinderen moeten opvoeden tot verantwoordelijke burgers. Het doel is kinderen te begeleiden op weg naar een bestaan als waardevol lid van de samenleving. Hierover zijn de meeste auteurs het eens, ongeacht hun geloof of levensovertuiging. Na 1970 staat de ontwikkeling van het kind tot een gelukkig individu centraal.

Opmerkelijk is dat de aparte rol die de vader in de opvoeding van een kind speelt in de visie van de deskundigen bijna verdwenen is. „Vroeger hadden vaders een duidelijk andere, meer masculiene rol dan moeders”, stelt Wubs. „De moderne tijd stelt dat die rollen nu gelijkgeschakeld zijn, terwijl de deskundigen er toch van uitgaan dat het de moeders zijn die thuisblijven om voor de kinderen te zorgen. Zo blijft er voor de vaders geen enkele taak over.”

De pedagoge heeft niet onderzocht hoeveel waarde ouders aan de mening van deskundigen hechten. „Maar uit het feit dat er zo veel boeken op de markt kunnen komen, kun je in principe wel conclusies trekken”, denkt ze. „Deskundigen vinden steevast dat er te weinig naar hen geluisterd wordt. Maar ouders hebben altijd al opgekeken naar autoriteiten die hun de weg wezen in de opvoeding van hun kind. Voordat de psychologie in zwang raakte, was deze taak bijvoorbeeld weggelegd voor de dominee.”

Het meest verkochte opvoedboek aller tijden is nog steeds ”Baby en kinderverzorging” van dr. Benjamin Spock, dat in 1950 verscheen. Zijn boek wordt nog steeds herdrukt. Dr. Spock was zijn tijdgenoten ver vooruit, vindt Wubs. „Hij is de eerste die begrip toont voor de situatie van ouders. Hij vindt bijvoorbeeld dat ouders meer op hun gevoel moeten afgaan. Als je geen last hebt van het gehuil van je baby, mag je die best een poosje laten huilen. Maar als je daar niet tegen kan, mag je hem ook gerust uit de wieg halen en troosten.”