Alle kinderen in Nederland hebben recht op onderwijs. Dus ook kinderen van asielzoekers. Als ze drie maanden in Nederland verblijven, moeten ze naar school, zo gebiedt de overheid. En dat lukt aardig, zo liet staatssecretaris Dekker van Onderwijs eind vorige week aan de Tweede Kamer weten. Elk asielzoekerszoekerscentrum heeft contact met een basisschool en een school voor voortgezet onderwijs in de buurt. Maar ouders mogen ook zelf een school kiezen voor hun kind. De vrijheid van onderwijs geldt ook voor hen.

Het is de verantwoordelijkheid van gemeenten om te zorgen voor onderwijs aan de leerplichtige kinderen. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) kan gemeenten daarbij helpen. Bijvoorbeeld door het regelen van extra lokalen of het opzetten van een internationale schakelklas. Daar worden kinderen van vluchtelingen in geplaatst. Als ze voldoende Nederlands spreken, gaan ze verder in het gewone onderwijs.

Gemeenten hebben al heel wat scholen gevraagd om kinderen van asielzoekers te plaatsen en de meeste scholen geven daar een positief antwoord op. Maar hoe gaan orthodoxe scholen met een gesloten toelatingsbeleid om met dergelijke vragen? Scholen hebben het wettelijk recht om leerlingen die niet passen bij de identiteit van de school, te weren.

De VGS, de koepel voor reformatorische scholen, stuurde in de herfst van vorig jaar een notitie naar de aangesloten scholen met daarin enkele opmerkelijke adviezen. De scholen moeten niet op voorhand nee zeggen, maar serieus de mogelijkheid onderzoeken, „uit bewogenheid met de vluchtelingen en medeverantwoordelijkheid voor de immense problematiek.”

Scholen zouden ook kunnen besluiten om hun toelatingsbeleid tijdelijk te verruimen. Dat moeten ze dan wel goed onderbouwen. „Ze gaan immers leerlingen toelaten die veel verder van de school afstaan dan zij die tot op heden zijn geweigerd.”

Als scholen besloten vluchtelingleerlingen een plek te geven, dan moeten ze volgens de VGS in ieder geval twee dingen doen. Allereerst zoeken naar draagvlak bij personeel, bestuur, ouders en kerken. Als dat er niet is, is het niet verstandig om eraan te beginnen.

Verder adviseert de VGS duidelijk vast te leggen dat leerlingen de regels die de school heeft, dienen te respecteren. Zo kan de school vastleggen dat kinderen de Bijbelles moeten bijwonen en dat het verboden is voor meisjes om hoofddoekjes te dragen.

Onderzoek

Uit een recent onderzoek van de VGS blijkt dat heel weinig reformatorische scholen te maken hebben met kinderen van asielzoekers. Op de zeven reformatorische scholen voor voortgezet onderwijs blijkt welgeteld één vluchtelingenleerling geplaatst te zijn, namelijk op de Pieter Zandt in Kampen. De meeste vo-scholen hebben via de gemeente wel te maken met de vluchtelingenproblematiek, maar de onderhandelingen zijn nog niet zo ver gevorderd dat plaatsing van leerlingen aan de orde is. Twee reformatorische scholen voor voortgezet onderwijs hebben (nog) niet met vluchtelingen te maken.

In het basisonderwijs ligt de situatie niet veel anders. Uit een enquête onder 112 scholen die lid zijn van de VGS (70 procent van het totaal), blijkt dat 7 scholen kinderen van vluchtelingen hebben opgenomen.

VGS-bestuurder Moens kan de lage aantallen wel verklaren: „De gemeenten hebben samen met het COA de regie over het onderwijs aan vluchtelingenkinderen. Vanuit de gemeenten worden internationale schakelklassen georganiseerd of wordt het onderwijs op een andere manier vormgegeven. Dat gaat vaak in goed overleg met alle scholen van de gemeente. Er komen vervolgens daarom weinig aanvragen vanuit de gemeenten bij reformatorische scholen.”

Is het toelatingsbeleid een blokkade?

„Dit verschilt per school en is afhankelijk van het beleid van de school. Het hoeft geen blokkade te zijn, maar het mag wel een blokkade zijn. Dat hoort bij de autonomie van de school. Het hoeft geen blokkade te zijn omdat scholen met een strikt toelatingsbeleid ervoor kunnen kiezen om, gezien de nood die er is, tijdelijk vluchtelingen toe te laten die de grondslag van de school respecteren en die meedoen met alle lessen, inclusief het godsdienstonderwijs.”

Bent u bang voor kritische vragen van ouders die doorgaans worden geweigerd vanwege hun kerkelijke achtergrond?

„Dat niet, omdat deze situatie een heel andere is, een tijdelijk karakter kent en het beleid van de school als zodanig niet aantast. Maar het staat de scholen vrij om hier hun eigen afweging in te maken. Bovendien is het aantal afwijzingen zo beperkt dat dit thema niet echt speelt.”

Zou u willen nadenken over de mogelijkheid om een bepaald percentage andersdenkenden dat de grondslag van de school respecteert, toe te laten?

„Dit idee is eerder al eens gelanceerd door oud-SGP-voorman Van der Vlies. Hij suggereerde toen 5 procent. Dat kan op zich wel, mits de school hier vervolgens consequent en consistent mee omgaat. De VGS is daar overigens niet voor. Belangrijk is dat besturen die kiezen voor een open toelatingsbeleid, dit regelmatig evalueren. Dit geldt ook voor besturen met een gesloten toelatingsbeleid. De context verandert immers, dan is het belangrijk dat hierin iedere keer bewuste keuzes worden gemaakt. We spreken, landelijk gezien, over een klein percentage scholen dat kiest voor een gesloten toelatingsbeleid, veelal VGS- en de VBSO-scholen. Dat is ook ons wettelijk recht, en dat moeten we zo laten. Dat hoort bij de autonomie van scholen en het past binnen de veelkleurigheid die de vrijheid van onderwijs mogelijk maakt.”

Open toelatingsbeleid op refoschool Boskoop

Een reformatorische basisschool die (nog) geen kinderen van vluchtelingen heeft maar wel nadacht over het toelatingsbeleid, is de Eben-Haëzerschool te Boskoop. Directeur Martijn Kortleven legt uit waarom zijn school een open toelatingsbeleid heeft.

Heeft Boskoop te maken met vluchtelingen?

„Alle Boskoopse scholen hadden het afgelopen jaar te maken met verzoeken om kinderen van vluchtelingen te plaatsen. We stonden voor de vraag of we kinderen konden plaatsen die veelal geen Nederlands spreken. Voor ons als reformatorische school speelde daarnaast de vraag of het plaatsen van kinderen met een niet-christelijk geloof paste binnen ons toelatingsbeleid.”

Wat is de uitkomst van die discussie?

„Het plaatsen van kinderen die de Nederlandse taal niet machtig zijn, is lastig. Daarom hebben we als Boskoopse scholen aan de gemeente Alphen aan den Rijn voorgesteld om gezamenlijk een schakelklas in te richten waar deze kinderen Nederlands leren. Als ze dat kunnen –meestal is dat na één tot anderhalf jaar– kunnen ze naar de school van hun keus.”

Hoe is het toelatingsbeleid voor vluchtelingenkinderen?

„Onze school heeft sinds de oprichting al een open toelatingsbeleid. Iedereen die zich aanmeldt, krijgt een gesprek. En als blijkt dat ouders de grondslag niet kunnen onderschrijven maar deze wel kunnen respecteren, zijn ze welkom. Maar we stellen wel de eis dat de kinderen zich –net als de andere kinderen– houden aan de regels die we hebben. Én dat de leerlingen met alle lessen meedoen. Die lijn heeft het bestuur in het kader van de vluchtelingendiscussie nog eens bevestigd.”

Dus er kunnen in principe ook moslimkinderen in Boskoop terecht?

„In het verleden hebben er zich enkele ouders van evangelische groepen bij ons gemeld. We zijn ons ervan bewust dat we niet mogen zeggen dat we wel evangelischen toelaten die de grondslag respecteren en vervolgens moslims weigeren. Als islamitische ouders zich bij ons melden, gaan we dus een gesprek aan. Daarbij zullen we nadrukkelijk zeggen dat we een christelijke school zijn met duidelijke regels en dat we ons onderwijs vanuit de Bijbel geven en dat de persoon van Jezus Christus daarbij centraal staat. Als ze dat willen accepteren en alle regels willen naleven, zijn ze hier welkom.”