Eén keer ‘vergist’ bestuurslid Rob Anders van Historische Vereniging Haastrecht zich, tijdens het gesprek. Hij zegt: „Ons dorp.” Een ernstige misstap voor bepaalde Haastrechtenaren. Zij wonen immers in het oudste stadje van de Krimpenerwaard.

Anders weet het. „In 1301 had Haastrecht al stadsrechten; 
waarschijnlijk door graaf Floris V 
verleend.” Het nabijgelegen Schoonhoven volgde in 1322.

Toch voelt Haastrecht met zijn 4500 inwoners vooral als een dorp, vindt zowel Anders als Azim, hoewel ze trots zijn op zijn historie.

Tijdens een rondwandeling door het stadje krijgen alle nieuwe informatieborden een toelichting, te beginnen bij de hervormde kerk. Anders: „Sommige delen ervan dateren van rond 1300.” Het bord toont de oudst bekende afbeelding van de kerk zoals ze er nu uitziet.

De prent stamt uit 1733. Azim: „Er bestaan wel oudere tekeningen van, maar de kerk is een paar keer afgebrand en herbouwd. Op dit plaatje kun je nog veel herkennen. Tegelijkertijd kun je bekijken wat er in de tussentijd is veranderd. Dat vind ik ook zo leuk aan de andere borden, bij gemaal De Hooge Boezem, Theater Concordia en het voormalige tramstation Over de Brug.”

Oorlog met Dordt

Een spannend verhaal kleeft er aan de sluisbrug in de dijk langs de Hollandsche IJssel. Anders: „Haastrecht en Schoonhoven bouwden de eerste versie ervan in 1444.” Samen hadden ze becijferd dat ze veel geld konden verdienen met de aanleg van een fors verkorte doorgangsroute tussen de Lek en de IJssel.

Het veenriviertje de Vlist dat beide steden met elkaar verbindt, leende zich hier uitstekend toe. Anders: „Zowel bij Schoonhoven als bij Haastrecht kwam er een sluis zodat schepen de Vlist op konden. Maar hiervoor moesten ze dan wel een soort tol betalen.”

Het machtige Dordrecht bezag deze plannen met argusogen. De Merwestad had al zes eeuwen het recht om alle schepen in zijn wijde omgeving te dwingen hun goederen in Dordrecht aan wal te brengen. De schippers moesten dan hierover belasting betalen voordat ze verder mochten. Anders: „Via de Vlist konden veel schippers dit voortaan omzeilen.”

De Dordtenaren lieten er geen gras over groeien en stuurden een troepenmacht. „Ze namen Schoonhoven in en ruïneerden zijn sluis. Daarna voeren ze met bootjes de Vlist af en verwoestten ze de sluis bij Haastrecht.” Beide steden kregen ingewreven dat ze een herbouw van de sluizen beter achterwege konden laten.

Eigenmachtig optreden

Niemand durfde het machtige Dordt over de knie te leggen om dit eigenmachtig optreden, weet Anders. „Pas bijna honderd jaar later stelde de graaf van Holland Haastrecht en Schoonhoven in het gelijk. Zij mochten weer sluizen bouwen.”

Tot Anders’ verdriet heeft Haastrecht eind jaren 70 zowel de sluis als de haven in het centrum laten dempen. Op de nog monumentale sluisbrug toont een oude foto het uitzicht van ooit. Een bord met het kasteel dat Haastrecht ooit bezat, komt nog dit jaar. Dat was van de machtige landheer Paulus van Haastrecht, later heer van Tilburg en schout van ’s-Hertogenbosch. Azim: „Het wordt een creatieve impressie van het kasteel. Op een transparante plaat, waardoorheen je de omgeving kunt zien. Dan kun je je voorstellen hoe het er stond.”

www.historischevereniginghaastrecht.nl