Dat stelt sociologe Evelien Hoeben, die volgende week aan de Vrije Universiteit in Amsterdam hoopt te promoveren op haar onderzoek naar het verband tussen hangjongeren en criminaliteit. Ze heeft uitgezocht dat 80 procent van de jongeren wekelijks rondhangt. Circa 15 procent houdt zich zelfs meer dan tien uur per week op met vriendengroepen in winkelcentra, parken, speelveldjes en flatportieken.

„Jongeren verkennen de grenzen zoals ze dat altijd hebben gedaan”, concludeert ze. Daarmee is er niets nieuws onder de zon. In haar proefschrift haalt ze een tekst uit 1657 aan waarin al wordt geklaagd over de „ledigheid” van rondhangende jongeren. „Vrijwel alle jongeren doen dat. Ze zoeken buiten het zicht van hun ouders naar hun eigen identiteit. Normaal gesproken is dat allemaal onschuldig en goed voor hun ontwikkeling.”

Het rondhangen is zeker niet altijd gerelateerd aan criminaliteit, maar in dat gedrag ligt zeker een relatie verscholen met wetsovertredingen, heeft Hoeben vastgesteld na 800 interviews met middelbare scholieren op tien scholen in Den Haag en omgeving, van alle schooltypen en variërend van brugklassers tot eindexamenkandidaten.

Zware delicten

Zo’n 60 tot 70 procent van de scholieren geeft toe weleens iets te hebben misdaan. „Ze deden daar niet moeilijk over, er werden zelfs zware delicten gerapporteerd, zoals inbraak en verkoop van harddrugs”, aldus Hoeben.

De scholieren waren overigens wel blij met de interesse voor hun dagelijks leven. „En ze hoefden tijdens de interviews geen lessen te volgen, dat hielp ook.”

Vooral het langdurig rondhangen buiten het zicht van derden maakt de jeugd vatbaar voor criminaliteit, zoals vandalisme (25 tot 35 procent van de ondervraagde jongeren) tot inbraken 
(2 tot 3 procent) aan toe.

Het rondhangen brengt de jeugd vanzelfsprekend sneller in aanraking met foute vrienden. „Ze leren daardoor de verkeerde normen aan”, zegt Hoeben. De onderzoeksresultaten suggereren dat het rondhangen met vrienden die drugs gebruiken, stelen, vandalisme of geweld plegen de kans vergroot dat een jongere zelf ook zulk gedrag gaat vertonen.

Uitglijders

Het doet er volgens Hoeben verder toe wáár de jeugd uithangt. Als dat gebeurt in de omgeving van schoolpleinen, faciliteiten voor het openbaar vervoer, bij sportkantines of winkelcentra, dus dicht onder de ogen van buurtbewoners of winkeliers, dan is de kans op zogenaamd deviant gedrag minder groot. Maar wanneer de jongeren zich ophouden buiten het zicht van omwonenden of winkeliers, zoals afgelegen parken, speelvelden en rond uitgaansgelegenheden, dan is de kans op uitglijders groter.

Oplossingen voor crimineel gedrag onder hangjongeren zijn niet eenvoudig. Uit de literatuur blijkt volgens Hoeben dat speciale programma’s zoals het brengen van afleiding en structuur niet altijd werken. Sterker nog, soms kunnen zulke programma’s het risico op crimineel gedrag van jongeren zelfs vergroten.

De beste manier voor ouders om met de hangjongerenproblematiek om te gaan, is volgens Hoeben het bespreekbaar maken van de vraag wáár hun kinderen rondhangen. „Je kunt wel degelijk iets doen”, stelt de onderzoekster. „Belangrijk is om te weten met wie ze omgaan en vooral op welke plek ze rondhangen. Is dat bij een vriend thuis of op een plaats met enig toezicht, dan is dat minder erg dan op een plek waar niemand iets ziet. Want juist daar worden jongeren blootgesteld aan verleidingen.”