„De Rehobothkerk is het enige historische erfgoed van de Molukse gemeenschap in Tilburg. Dat willen we graag behouden”, zegt gemeentelid Tjalie de Fretes, die bij de rechtszaak zeker 86 van de circa 250 belijdende leden vertegenwoordigt.

Het bestuur van de Molukse Evangelische Kerk (Geredja Indjili Maluku) wil het kerkgebouw van de hand doen om schulden te kunnen vereffenen. Het Molukse trefcentrum Pohon Sagu in Tilburg zou vervolgens verbouwd moeten worden tot een dienstencentrum met zowel een kerkelijke als een sociaal-culturele functie. Beoogd koper van de Rehoboth­kerk was aanvankelijk een bouwbedrijf in Tilburg dat op de plaats van het kerkgebouw een gezondheids­centrum wilde realiseren. Deze onderneming trok zich in 2013 terug wegens de slechte financiële situatie in de bouwsector.

De Rehobothkerk werd in 1971 in opdracht van de Staat der Nederlanden gebouwd voor Molukkers die onder andere vanuit een opvangkamp in Vught in twee wijken in Tilburg gingen wonen. Samen met nog negentien andere Molukse kerken in Nederland werd het kerkgebouw in 1988 aan de GIM overgedragen. Daarbij ontving het kerkgenootschap tevens bijna 28 miljoen gulden, geoormerkt voor onderhoud en eventuele nieuwbouw van de overgedragen kerken. Daarnaast kwamen 27 kerkgebouwen met verschillende Molukse gebruikers in handen van de Kerkvoogdijraad KVR; die transactie ging vergezeld van 53 miljoen gulden voor onderhoud en beheer.

Sinds de overdracht in 1988 is er volgens De Fretes geen onderhoud aan de kerk gepleegd. „Het enige wat ooit is gedaan, was maart vorig jaar de vervanging van de dakbedekking, die als gevolg van het achterstallige onderhoud bij een storm werd weggevaagd. Die uitgaven zijn nota bene niet door de synode, maar door de verzekeringsmaatschappij bekostigd.”

De Fretes wijt het gebrekkige onderhoud aan „financieel wanbeheer.” Een en ander zou, al is dat nooit helemaal duidelijk geworden, verband houden met verkeerde beleggingen door de GIM en de Kerkvoogdijraad KVR met de gelden die van de Nederlandse staat waren ontvangen. Daardoor zouden er vele miljoenen euro’s zijn verdampt.

De Fretes vormde na de bekendmaking van de verkoopplannen een actiecomité, dat nu naar de rechter is gestapt. In de dagvaarding wordt onder meer gewezen op de „sleutelrol” van ds. J. Rutu­malessy, van begin 1971 tot 2008 predikant-voorganger en vele jaren kerkenraadsvoorzitter in Tilburg. Ds. Rutumalessy was van 1988 tot 2008 tevens voorzitter van de GIM en had ook zitting in de Kerkvoogdijraad KVR. Hij is nu nog bestuurder-penningmeester van de Stichting Trefcentrum Zuid-Molukkers Matarumah Maluku (SMM), die Pohon Sagu beheert en exploiteert.

De Fretes: „De SMM heeft moeite om haar exploitatie rond te krijgen en aan haar hypotheek­verplichtingen te voldoen. Kennelijk is daarom besloten de handen ineen te slaan. Wij zien echter niet in waarom onze cultuurhistorische kerk moet worden verkocht om schulden af te lossen voor een derde, de SMM, waarmee onze gemeente en wij als leden officieel niets van doen hebben.”

Volgens de stukken van de rechtszaak zou de GIM met de verkoop van de Rehobothkerk een schuld van 100.000 euro kunnen goedmaken en zou de SMM een verplichting van 250.000 euro kunnen afbetalen.

In de aanloop naar de rechts­zitting heeft GIM-voorzitter ds. 
O. Matulessy vorig jaar mei na spoedberaad laten weten dat de Rehobothkerk voor de gemeente in Tilburg behouden kan blijven als zij 100.000 euro zou neertellen. Daar zijn De Fretes en zijn mede-gemeenteleden op zich wel toe bereid, onder voorwaarden. Een van de eisen is dat de GIM het achterstallige onderhoud vergoedt voor een bedrag van 183.000 euro.

In de rechtszitting deze maand heeft de rechter beide partijen tot 2 maart de gelegenheid gegeven om alsnog tot overeenstemming te komen. De Fretes: „Het belang van deze rechtszaak reikt veel verder dan Tilburg alleen. Als de synode zomaar onze kerk kan verkopen om aan landelijke financiële verplichtingen te kunnen voldoen, zullen ongetwijfeld ook andere Molukse kerken hetzelfde lot ondergaan. En dat is niet wat de Nederlandse overheid en de eerste generatie Molukkers voor ogen stond toen zij hierover in 1988 fundamentele afspraken maakten.”

Ds. Matulessy, volgens het landelijk centrum van de GIM in Houten woordvoerder in deze zaak, wil op dit moment niet reageren. „We geven commentaar als de rechter het vonnis heeft uitgesproken”, aldus de synodevoorzitter.