De kosten van roken zijn bepaald door een situatie waarin niemand rookt of gerookt heeft, te vergelijken met die waarin wel er wordt gerookt. De kosten worden volgens SEO, een instituut verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, voor het grootste deel veroorzaakt door het verlies van levensjaren en door verlies van kwaliteit van leven. Ook productieverlies en hogere zorglasten vormen grote kostenposten, zo blijkt uit het rapport dat maandag werd gepresenteerd.

Voor ieder dodelijk tabaksslachtoffer zijn er nog eens twintig mensen die chronisch ziek worden door roken. Dat komt neer op 400.000 Nederlanders. Van de totale ziektelast komt 13 procent voor rekening van tabaksgebruik.

Tegenover de kosten van roken staan ook ‘baten’: degenen die –bijvoorbeeld tien jaar– eerder overlijden, bezorgen de samenleving daardoor evenzoveel jaren minder aan pensioenuitkeringen. Maar zelfs als dat wordt meegerekend, komen de kosten 20 tot 40 miljard euro per jaar hoger uit dan de baten.

Die lasten komen niet alleen voor rekening van de roker, door een korter leven en een lagere kwaliteit van leven. Mensen die nooit roken draaien net zo goed op voor de kosten van productieverlies en hogere zorgkosten.

De Stichting Eindspel Tabak heeft als doel gesteld om tabak totaal te laten verdwijnen. Zij bepleit een verkoopverbod voor mensen die zijn geboren na een bepaald jaar, waardoor er een tabaksvrije generatie ontstaat.

Voorzitter van de stichting is Diana Monissen, sinds 1 juli 2015 bestuursvoorzitter van het Prinses Máxima centrum voor kinderoncologie. Daarvoor was ze voorzitter van de raad van bestuur van een zorgverzekeraar en directeur-generaal op het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Andere bestuursleden zijn zorgondernemer Loek Winter, die het efficiënter en betaalbaar maken van de zorg nastreeft, en Rien Meijerink, voorzitter van de raad van commissarissen van de ’s Heeren Loo Zorggroep.

Een roker sterft gemiddeld tien jaar eerder dan een niet-roker. In Nederland overlijden ieder jaar 20.000 mensen aan ziekten die worden veroorzaakt door tabaksgebruik. Vrijwel elk orgaan in het lichaam wordt erdoor aangetast.

Niet alleen verhoogt roken de kans op longkanker sterk. Het risico op darm- en leverkanker, longaandoeningen zoals COPD en tbc neem eveneens toe. Daarbij krijgen rokers eerder hart- en vaatziekten, diabetes, reuma en raken ze sneller blind.

Ondanks al die effecten rookt nog 25 procent van de bevolking; 80 procent begint daar al voor het achttiende jaar mee. Door het verslavende effect komt een deel daar op latere leeftijd niet meer van af. Stoppen blijkt voor veel mensen moeilijk, ondanks waarschuwingen zoals ”roken is dodelijk” en ”roken veroorzaakt kanker”.