Komt zika in Nederland voor?

In Nederland is de ziekte inmiddels bij 23 mensen vastgesteld. In alle gevallen hadden ze het virus meegenomen uit een land waar de ziekte heerst. De vier patiënten die op Aruba zijn aangetroffen, zijn ook in het buitenland besmet geraakt. Op Curaçao zijn twee gevallen bekend van besmetting elders, twee zijn na contact met een patiënt besmet geraakt.

Welke verschijnselen veroorzaakt het zikavirus?

Het merendeel van de mensen die besmet raken met het zikavirus merkt daar niets van. In 20 tot 25 procent van de gevallen krijgt iemand milde klachten die een aantal dagen aanhouden: koorts, rode ogen, huiduitslag en gewrichtspijn. Deze klachten lijken op knokkelkoorts (dengue) en chikungunya. „De acute ziekte is niet zo’n probleem”, stelde Jaap van Dissel van het Centrum Infectieziektenbestrijding gisteren tijdens een persbijeenkomst bij het RIVM in Bilthoven.

Het zikavirus wordt in verband gebracht met hersenafwijkingen bij baby’s. Wat is daarover bekend?

In Brazilië geven artsen sinds afgelopen najaar aan dat ze meer microcefalie (kleinere schedel dan normaal) bij pasgeborenen zien. Dit kan verschillende oorzaken hebben, zoals vroeggeboorte, ondervoeding en genetische afwijkingen of een syndroom.

Aangezien de toename samenvalt met een uitbraak van het zikavirus, vermoeden lokale gezondheidsautoriteiten een verband met het virus. Inmiddels zijn tal van onderzoeken gestart die uit moeten wijzen of het zikavirus inderdaad microcefalie veroorzaakt.

Van Dissel: „Microcefalie is geen ziekte, maar een bevinding.” Hij wijst erop dat in Nederland ongeveer 0,13 procent van de baby’s met een klein hoofd wordt geboren, oftewel 250 tot 300 kinderen per jaar. Volgen de kinderen de normale groeicurve, dan verdwijnt dit probleem vanzelf. Is er sprake van een afwijking, dan blijft het hoofd klein. „Er moet nog veel onderzoek gebeuren voor we weten of microcefalie daadwerkelijk aan het zikavirus kan worden toegeschreven.”

Hoe zit het met het zikavirus en het syndroom van Guillain-Barré?

Het Guillain-Barrésyndroom is een zeldzame aandoening van de zenuwen waarbij sprake is van tinteling en gevoelloosheid, vaak gevolgd door verlammingsverschijnselen. De meeste mensen herstellen weer, maar bij ernstige verschijnselen kan een ziekenhuisopname noodzakelijk zijn. Het Guillain-Barrésyndroom is het gevolg van een auto-immuunreactie die wel ontstaat na besmetting met een bacterie of virus. „In landen waar een uitbraak is van het zikavirus worden meer gevallen van Guillain-Barré gerapporteerd. Ook hierbij is er meer onderzoek nodig om de relatie tussen de aandoening en het zikavirus te bevestigen dan wel te ontkrachten.”

Welke aanpak staan het RIVM en de NVOG voor wanneer een zwangere mogelijk besmet is?

Als de besmetting met het zikavirus nog maar kortgeleden heeft plaatsgevonden, is dat aan te tonen met laboratoriumonderzoek.

Na een maand is dit niet goed meer vast te stellen, omdat de test die antistoffen in het bloed aantoont geen onderscheid kan maken tussen zika, dengue (knokkelkoorts) en gele koorts – virussen die aan elkaar verwant zijn.

Geldt er een negatief reisadvies voor landen met zika?

„Er geldt geen expliciet negatief reisadvies”, erkent Van Dissel. Wel zijn het RIVM en de NVOG van mening dat vrouwen die zwanger zijn er verstandig aan doen om niet af te reizen naar een land waar zika heerst. Vrouwen die zwanger willen worden, adviseren ze te wachten tot een maand na terugkomst. Bij een eventuele besmetting is het virus na die tijd zeker uit het lichaam verdwenen. „Dit advies geven we overigens niet alleen voor zika, maar bijvoorbeeld ook voor malariagebieden. Die gebieden in Afrika en Zuid-Amerika overlappen elkaar grotendeels.”