Het is wel lekker makkelijk. De leraar godsdienst -of levensbeschouwing zoals het vak tegenwoordig vaak heet- praat met de leerlingen over de diepere dingen van het leven. Dan kunnen de collega’s van wiskunde, Frans, geschiedenis en gym zich tot hun vak beperken. Geen enkele leraar zal dit hardop zeggen. Toch is het de praktijk op veel scholen, en niet alleen op vaag-christelijke of openbare.

De grootste onderwijsbond, de AOb, ziet dit met lede ogen aan. Twee afdelingen binnen de bond -de rooms-katholieke Bonaventure en de protestants-christelijke CVHO- besloten in te grijpen. Vrijdag presenteerden zij op de conferentie ”Wat bezielt je?” in Hilversum een cd-rom met levensbeschouwelijk lesmateriaal voor de basisvorming: de laagste klassen in het voortgezet onderwijs. Het lespakket richt zich op het domein ”mens en maatschappij”. Het gaat om vakken als geschiedenis, maatschappijleer, algemene natuurwetenschappen en culturele kunstzinnige vorming.

Het lesmateriaal is alleen digitaal beschikbaar. Daar is bewust voor gekozen om in te spelen op de moderne trend om computers, internet, e-mail, video’s en cd-roms in het onderwijs te integreren. Op de cd-rom staan drie verschillende onderwerpen: Liefde en huwelijk, naveltruitjes en helden. „Onderwerpen die veel jongeren bezighouden”, zegt dr. Jan van Oers, bureaumedewerker van de katholieke scholenorganisatie NKSR en betrokken bij het maken van de cd-rom. „Deze onderwerpen bieden mogelijkheden om met jongeren in gesprek te gaan over hun leefgedrag, hun principes, hun keuzes en hun opvattingen.”

Van Oers neemt het onderwerp ”naveltruitjes” als voorbeeld. „In een gesprek hierover kun je aan de leerlingen vragen: Wat trek jij ’s ochtends aan? En waarom trek je dat aan? Achter de keuze van onze kleding zit een boodschap. Laat leerlingen daar eens kritisch over nadenken. Ze doen zo veel dingen uit gewoonte of omdat iedereen het doet. Het doel van ons lesmateriaal is leerlingen te confronteren met vanzelfsprekendheden. Overigens is dit onderwerp makkelijk uit te breiden met het dragen van hoofddoekjes, een uiterst actuele zaak. In die discussie gaat het ten diepste over de scheiding tussen kerk en staat. Daar liggen vragen genoeg.”

Bij het onderwerp ”liefde en huwelijk” spelen Ali en Julia, een islamitische jongen en een Nederlands meisje, de hoofdrol. Ze willen trouwen. Van Oers: „Een herkenbare situatie voor jongeren. Vragen die daarbij een rol spelen: Wat zijn de cultuurverschillen? Hoe ga je daarmee om? Is het verstandig om met iemand uit een andere cultuur te trouwen? Het lesmateriaal geeft geen pasklaar antwoord, maar laat leerlingen zoekend met de vragen bezig zijn.”

Hoewel de cd-rom een initiatief van de twee christelijke afdelingen binnen de AOb is, wordt het christelijk geloof niet als vertrekpunt gepresenteerd. Van Oers: „Natuurlijk laten wij ons als christenen inspireren door de Bijbel, maar dat wil niet zeggen dat wij ons standpunt aan andersdenkenden moeten opleggen. Voor mij persoonlijk zijn alle wereldgodsdiensten verschillende wegen naar het heil. In het gesprek met leerlingen moet je het christelijk geloof nadrukkelijk inbrengen, maar het gesprek heeft een open einde. Leerlingen moeten elkaars opvattingen leren kennen én leren respecteren, met behoud van hun eigen identiteit.”

De cd-rom bestaat uit webquests. De leerlingen krijgen een situatie uit het dagelijks leven voorgeschoteld en moeten daarmee aan de slag, onder andere door websites op internet te raadplegen. Ze sluiten hun opdracht af met een rollenspel, muziekuitvoering of powerpointpresentatie. De webquests, ontwikkeld door de leerplanorganisatie SLO, worden op twee niveaus uitgewerkt: voor vmbo en voor havo/vwo.

Eerder bracht de AOb soortgelijk lesmateriaal, alleen in papieren vorm, uit voor de bovenbouw van havo/vwo. Van Oers: „De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat vooral godsdienstleraren met het materiaal aan de slag gingen. Toch houden wij vol dat identiteit bij alle vakken een rol moet spelen.”