De EU-ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie vergaderden dinsdag tijdens hun informele top over veiligheid in Amsterdam. Buiten bewaken tien, twaalf agenten de locatie. Dienstwapen op de heup, machinepistool op de borst, extra patronen onder handbereik.

Agenten van de speciale eenheid beveiligen niet alleen gebouwen, zoals rechtbanken of woningen van bedreigde personen. Ze kunnen volgens teamchef Peter van Pelt met hun zware bewapening ook surveilleren in winkelcentra, op stations of op locaties waar veel mensen bijeen zijn.

De politie voert vanaf nu niet standaard zwaarbewapende patrouilles op straat uit, benadrukt Pieter Beljon van de Politieacademie in Apeldoorn. „De gewekte suggesties hierover in de media zijn onjuist.” De politie zet alleen in bijzondere gevallen machine­pistolen in, bijvoorbeeld bij verhoogde terreurdreiging of na speciale toestemming van een burgemeester, officier van justitie of minister.

Schutters

Nederland kent sinds 2008 een eenheid van 300 specialistische schutters, deel uitmakend van de mobiele eenheid. De nationale politie traint op dit moment in Apeldoorn 150 extra agenten voor de inzet van machinegeweren bij terreurdreiging.

De politie versnelt –sinds de aanslagen in Frankrijk– de opleiding. „De wereld is Parijs veranderd”, aldus een woordvoerder van de nationale politie. „Wij willen beschikken over eenheden die snel en adequaat kunnen reageren op terreurdreiging.”

De schutters beschikken behalve over hun gewone dienstwapen over een MP5-machinepistool, dat een groter bereik heeft. Deze Heckler & Koch kan 800 schoten per minuut lossen. „Echt razendsnel”, aldus Beljon. Een magazijn telt overigens slechts dertig patronen.

De agenten krijgen ook extra uitrusting: scherfwerende helmen, zware kogelwerende vesten en beenplaten voor extra patroonhouders. Verder beschikken de Dienst Speciale Interventies (DSI), waaronder arrestatieteams (AT’s), en de Koninklijke Marechaussee over de MP5. Hoe vaak de politie machinepistolen inzet, kan de woordvoerder niet zeggen.

Minister Van der Steur kan niets zeggen over de bewapening van de marechaussee bij de bewaking van de Tweede Kamer, zei hij dinsdag. Marechaussees en vakbonden beklaagden zich vorig jaar over hun „ondermaatse” wapens. „Wij zijn een schietschijf voor terroristen.” Bewakers pleitten destijds al voor een uitrusting met machinepistolen. De marechaussee heeft voor noodsituaties zwaardere wapens beschikbaar, maar die liggen in hun auto. Volgens Van der Steur kan er „onmiddellijk opgeschaald worden.” Over de precieze wijze kan hij „geen mededelingen” doen.

De aanpak om meer agenten op te leiden met machinepistolen is een goede zet, zegt Jelle van Buuren van het Haagse Centrum voor Terrorisme en Contraterrorisme. „Bij de aanslagen in Parijs werd het leger ingezet, maar mensen associëren het leger met oorlog. Dat geeft zeker geen veilig gevoel. Het is goed dat meer agenten nu beter voorbereid zijn.”

Dubbel gevoel

Volgens Van Buuren kan de aanwezigheid van politie met machine­geweren een dubbel gevoel oproepen bij burgers. „Uit onderzoek blijkt dat een station vol politie bij de ene helft een geruststellend gevoel oproept, terwijl de andere helft juist in paniek raakt omdat er iets ernstig aan de hand zou zijn. Het kan angstaanjagend zijn of zekerheid geven.”

Volgens Van Buuren staat of valt alles met de juiste communicatie. Burgers moet „glashelder” duidelijk worden gemaakt waar, wanneer en hoe agenten met machinegeweren in het straatbeeld te zien zijn. „Hiermee kun je paniek voorkomen.”

Discussies over de impact van zware wapens op het veiligheidsgevoel van mensen is „zinloos”, vindt de woordvoerder van de nationale politie. „Wij proberen zo transparant mogelijk te zijn over onze inzet. Wij willen burgers het gevoel geven dat zij worden beschermd, dat de politie alert is.”

Hij verwacht dat mensen vertrouwd zullen raken met machine­geweren in het straatbeeld. „We hebben ook aan politieheli’s moeten wennen. Die herrie zorgde aanvankelijk voor ophef, maar nu weten we dit geen reden is tot paniek.”