Het college van Geldermalsen trekt in de evaluatie, die eerder deze week ter voorbereiding op het debat van volgende week werd verspreid, nadrukkelijk het boetekleed aan. B en W geven toe dat ze het verzoek van de provincie om vluchtelingen te herbergen misschien te innig hebben omarmd. „De oplossing kwam centraal te staan, niet de vraag naar alternatieven.” Dinsdag bespreekt de raad de gang van zaken.

„Fracties sluiten politieke consequenties niet uit. Het wordt een pittige avond”, zegt de plaatselijke VVD-leider Broedelet.

SGP-fractieleider Van Bruchem –die met zijn partij deel uitmaakt van de coalitie– verwacht dinsdag eveneens een spannende avond. „De zaal zit bomvol publiek en pers. Dan is het als raadslid lastig het hoofd koel te houden.” Politie en gemeente houden op het gebied van orde en veiligheid rekening met alle scenario’s.

Het college presenteerde de voorgestelde vestiging van 1500 asielzoekers op bedrijventerrein Hondsgemet als „een grote oplossing voor een groot probleem”. Het voorstel prijkte 16 december op de raadsagenda, maar die vergadering werd door „buitensporig geweld” verstoord. Zo’n 80 raddraaiers bestormden het gemeentehuis en gingen de politie te lijf.

De politie zou vrijdag foto’s van relschoppers in Geldermalsen op politie.nl zetten. Hun gezichten worden vooralsnog onherkenbaar gemaakt. Als ze zich niet melden, komen de foto’s woensdag ongecensureerd in het opsporingsprogramma Bureau GLD van Omroep Gelderland.

De weerstand vanuit de bevolking werd onvoldoende serieus genomen, schrijft het college achteraf in de evaluatie. Ook constateert het gemeentebestuur in de evaluatie dat de besluitvorming te snel tot stand moest komen, omdat er voor 1 februari een concreet plan moest liggen.

Het college meende dat informatiebijeenkomsten vooraf tot veel weerstand zouden leiden. „De grootste schreeuwers zijn dan de winnaars.” Daarom wilden B en W de raad snel een besluit laten nemen om daarna de inwoners te betrekken bij de concrete uitvoering. „Een top-down benadering.”

Oppositiepartij VVD was van meet af aan tegen de aanpak van het college. Broedelet: „Het moest te snel, het azc was veel te grootschalig en er werd niet met de bevolking gesproken. De zaak moest in drie dagen worden geregeld. In november kregen we de toezegging dat er hooguit een kleinschalig azc zou komen. Drie weken later lag er een plan voor 1500 vluchtelingen.”

Tumultueus

De VVD diende tijdens een raadsbijeenkomst daags voor de tumultueuze vergadering op 16 december een motie van wantrouwen tegen het college in. „Een grof middel, maar het was een noodkreet. Helaas werd dat door andere fracties niet opgepakt.”

Diezelfde dag diende de grootste coalitiepartij Dorpsbelangen een verzoek in om de raadsvergadering uit te stellen. Dat werd niet gehonoreerd. „We wilden de tijdsdruk wegnemen en ruimte bieden om met de inwoners in gesprek te gaan. In alle commotie hebben we als fracties verzuimd om via een motie de vergadering van 16 december af te gelasten”, zegt fractieleider Goossens.

Broedelet: „Alles zat op slot, overleg was bijna onmogelijk.” De VVD’er hoopt op een pittig debat. „Een motie van wantrouwen sluiten we niet bij voorbaat uit.” Goossens: „Ze hebben het boetekleed aangetrokken. Dat is een goed begin.”

SGP-voorman Van Bruchem vliegt dinsdag speciaal voor de raadsvergadering terug uit de VS. Ook hij benadrukt dat er fouten zijn gemaakt. „Door alle partijen. We hadden op 16 december een amendement klaar liggen. We wilden nadere informatie, meer zekerheden en alternatieven. Daar was een raadsmeerderheid voor, maar we kregen de kans niet om het in te dienen.”

Van Bruchem verwacht dinsdag een spannende avond. „Het debat kan alle kanten op gaan. Wat nu nodig is? Praten met de inwoners. Heel veel praten.”

„Belangstelling is enorm”

De raadsvergadering dinsdag waarin de rellen in Geldermalsen worden geëvalueerd, wordt gehouden in de aula van scholengemeenschap De Lingeborgh. „We kunnen daar 400 mensen kwijt. De belangstelling is enorm. Het aantal aanmeldingen groeit met de minuut”, zegt gemeentevoorlichter Van Leeuwen.

Belangstellenden –inwoners van Geldermalsen, één persoon per huishouden– moeten zich vooraf aanmelden. Legitimatie is verplicht en de gemeente sluit andere maatregelen, zoals detectiepoortjes, niet uit. „We zijn op alles voorbereid, zelfs op herhaling van het scenario van 16 december. We volgen de ontwikkelingen op de voet. De uitlatingen op de sociale media zijn niet mals. En de inwoners blijven het straatbeeld vervuilen met borden, spandoeken en stickers.”