Dat blijkt uit onderzoek in opdracht van het ministerie van Justitie waar dagblad Trouw dinsdagmorgen over berichtte.

Een VOG is een verklaring dat gedrag uit het verleden geen bezwaar oplevert voor een baan of stage. Bedrijven, vrijwilligersorganisaties en scholen vragen er steeds vaker om. Tien jaar geleden vroegen 200.000 mensen een VOG aan, vorig jaar waren dat er 700.000.

Op zich hoeft die eis geen hindernis te zijn, want de verklaring wordt bijna altijd toegekend, ook aan wie een strafblad heeft. Vorig jaar deden bijna 16.000 jongeren „met antecedenten” een aanvraag, en slechts 2,4 procent van hen werd geweigerd. Dat komt omdat de screeningsorganisatie Justis toetst of de strafbare feiten daadwerkelijk een risico zijn in de nieuwe baan of opleiding en ook of het belang van de aanvrager zwaarder weegt dan die risico’s. Strafbare feiten van langer dan twee jaar geleden spelen bij jongeren tot 23 jaar sowieso geen rol.

Veel jongeren die met justitie te maken hebben gehad, kennen de regels echter slecht en gaan er voetstoots van uit dat zij niet in aanmerking komen voor de verklaring. Ook schatten professionals de kans op een toewijzing voor deze groep vaak veel te laag in.

„De invloed van de VOG op het leven van deze jongeren wordt veel groter dan nodig”, zegt een van de onderzoekers in Trouw. De VOG was mede bedoeld om de gevolgen van een strafblad te beperken: niet elk misdrijf uit het verleden zou elke nieuwe baan in de weg moeten staan. „In plaats van als hefboom werkt die verklaring nu vaak als een slagboom.”