Bloemen bloeien, vlinders fladderen rond, hooikoortspatiënten hebben het te kwaad en binnenshuis wordt een mug geplet. Vier jonge nijlgansjes, waggelend in de zon, en groepjes bloeiende narcissen zijn enkele andere verrassingen die de natuur de achterliggende dagen liet zien. Met 12 à 14 graden was het zeer zacht voor de tijd van het jaar. Er zijn meldingen over groeiende frambozen, bloeiend speenkruid en het oogsten van rode pepers. Op internet verschijnen ook foto’s van vogels die de lente in de bol hebben en al bezig zijn met paren. Er doen zich hooikoortsklachten voor bij mensen die last hebben van de pollen van hazelaar en els.

Als er alsnog een vorstperiode volgt, krijgen voorjaarsbloeiers als kornoelje, speenkruid en fluitenkruid een terugslag, sterven af tot aan de grond en komen in het late voorjaar opnieuw boven. Narcissen en sneeuwklokjes doen dat niet, zegt Van Vliet. „Als daar vorst overheen komt, vormen zich ijskristallen, de celwanden breken en de bloemen gaan slap hangen. De bloei is dan voorbij en komt in de lente niet nog een keer.”

De bioloog verwijst terug naar begin 2012. „Toen ging het ook vriezen na een warme periode, en er ontstond enorme schade onder de tuinplanten en in de fruitoogst. Maar zo warm als nu is het in december nooit geweest. Wat een eventuele vorstperiode gaat doen, is dan ook moeilijk te voorspellen.”

Vlinders

Op tweede kerstdag zijn tientallen dagvlinders gezien, meldde de Vlinderstichting in Wageningen. Volgens de stichting was dat een unicum. Vlinders hebben naast warmte ook extra zon nodig om hun lichaamstemperatuur op de gewenste 30 graden te krijgen. Op eerste kerstdag liet de zon verstek gaan en zijn er geen vlinders gesignaleerd. Maar op tweede kerstdag was er veel zon en werden ze actief.

De atalanta was met zestien waarnemingen de meest gesignaleerde vlinder. Op de tweede plek kwam de citroenvlinder met zeven meldingen. Ook werden zes dagpauwogen gemeld.

Spectaculair was volgens de Vlinderstichting de melding van een grote vos in Zuid-Limburg. Die is in Nederland zeldzaam.

Nederland telt meer dan 20.000 soorten insecten die in winterrust zitten. „Hun basisverbranding gaat door en die ligt hoger dan anders als de temperatuur hoger is”, zegt Van Vliet. „We weten echter niet goed waar de overlevingsgrens ligt.”

Vogeltrek

Egels zijn niet aan hun winterslaap begonnen, en er zijn ook actieve amfibieën gesignaleerd. „Vogels bewegen mee met de temperatuur. De kieviten zijn bijvoorbeeld niet naar het zuiden getrokken, omdat dat niet nodig is. Ook de tjiftjaf is er nog. Spreeuwen zijn er in grote aantallen. Sommige soorten zullen alsnog naar het zuiden vliegen als het gaat vriezen.”

Boeiend noemt Van Vliet ook de reactie van diersoorten in de kustwateren die daar pas sinds een aantal jaren leven als gevolg van de gemiddelde temperatuurstijging. „Het zijn opportunisten, dat blijkt uit hun komst naar onze regio. Het gevolg is wel dat zij een forse terugslag krijgen als zich een vorstperiode voordoet.”