Bijna 95 jaar is onze oude koningin geworden. Dat is een hele leeftijd. Volgens historici is het niet eerder voorgekomen dat een van de leden van het Oranjehuis zo oud werd. Maar hoe oud we ook mogen worden en welke positie we ook bekleed mogen hebben, eenmaal komt het einde.De laatste jaren trad prinses Juliana niet meer in het openbaar op. Haar leeftijd en vooral haar dementie, maakten dat onmogelijk. Ook wat dat betreft onderscheiden leden van het Koninklijk Huis zich niet van andere mensen.

Vergeleken met haar moeder Wilhelmina en haar dochter Beatrix had Juliana een eigen stijl. Terecht typeerde premier Balkenende haar vanmorgen als de moeder van het volk. De woorden die zij sprak bij haar inhuldiging in 1948: „Wie ben ik, dat ik dit doen mag”, zijn typerend voor haar optreden.

Als enig kind en voorbestemd voor de troon nam zij altijd een bijzondere positie in. Na het overlijden van haar vader, prins Hendrik, en haar grootmoeder Emma, bestond de koninklijke familie nog slechts uit twee personen. In de jonge prinses was de toekomst van het Oranjehuis samengebald. Wat dat betreft was er van een onbezorgde jeugd geen sprake.

Het huwelijk van haar ouders was geen succes. Haar eigen huwelijk kende, naast hoogtepunten, eveneens dieptepunten. De affaire-Greet Hofmans was daar een van. Ook haar pacifistische instelling op het hoogtepunt van de Koude Oorlog bezorgde het kabinet veel hoofdbrekens.

Toch heeft zij alles bij elkaar genomen haar koninklijke ambt op een waardige wijze vervuld en haar best gedaan om het aanzien van de koninklijke familie hoog te houden. Ook dat laatste was niet altijd gemakkelijk.

Tijdens haar regeringsperiode veranderde er veel en na haar terugtreden in 1980 gingen de ontwikkelingen in hoog tempo door. Het Nederland van nu is in vele opzichten niet meer te vergelijken met dat van 1948. Om over 1909, het geboortejaar van prinses Juliana, maar helemaal te zwijgen.

Er was een indrukwekkende welvaartsstijging, maar ook een dramatische kerkverlating. Het opleidingsniveau van de bevolking nam aanzienlijk toe. De mobiliteit ook.

Nederland raakte nauw betrokken bij het proces van internationalisering, waarvan vooral de Europese integratie vergaande consequenties had. De wereld kwam ook naar ons toe. De multiculturele samenleving die daardoor ontstond, gaf z’n eigen, welhaast onoplosbare problemen.

Door dat alles kwam de sociale cohesie in ons land onder druk te staan. En dat niet alleen omdat die allochtonen geen binding hadden met onze maatschappij. Ook onder de autochtone Nederlandse bevolking was er sprake van een vervreemdingsproces. Mensen distantiëren zich van het publieke leven, waarin hun stem toch niet gehoord wordt en trekken zich terug in de privé-sfeer.

Van groot belang was daarom dat prinses Juliana tijdens haar regeerperiode samenbindend wist te werken. Daarin ligt in de moderne tijd vooral de waarde van het koningshuis. Voor de huidige koningin en onze kroonprins vormt de overledene wat dat betreft een belangrijke inspiratiebron.