In het televisieprogramma 2Vandaag zei partijvoorzitter Nagel van Leefbaar Nederland maandag dat een lijmpoging de geloofwaardigheid van zowel zijn partij als die van Fortuyn ernstig zou schaden. Volgens Nagel is het beter dat Fortuyn zich met een eigen lijst aan de kiezers aanbiedt. Hij waardeert het dat er dan twee nieuwe lijsten zijn die beide de gevestigde politieke partijen te lijf gaan.

Fortuyn reageerde gisteravond in het NOS-Journaal opgewekt. Hij noemde het besluit van het partijbestuur van Leefbaar Nederland „respectabel.” Hij zal nu op korte termijn een eigen lijst of politieke partij presenteren. De voorbereidingen daarvoor zijn al in volle gang, aldus Fortuyn. „Het wordt een vreselijke klus, maar ik krijg steun van bekwame mensen.” Daaronder zouden zich notarissen, ondernemers en advocaten bevinden.

Leefbaar Nederland moet op zoek naar een nieuwe lijsttrekker. Binnen de partij is discussie ontstaan over de vraag of de nummer twee van de lijst, de Amsterdamse hoogleraar Pinto, daarvoor de aangewezen kandidaat is. Sommige districtsbestuurders vinden van wel, anderen wijzen erop dat Pinto in stemmingen tot nog toe te weinig steun verwierf.

Veel districtsbestuurders en partijleden hopen erop dat de oprichters van de partij, de Hilversumse politicus Nagel (partijvoorzitter) en zijn Utrechtse geestverwant Westbroek, zich alsnog beschikbaar stellen. Oproepen daartoe werden in het verleden echter door beide politici terzijde gelegd. Nog afgelopen zaterdag herhaalde Westbroek niet beschikbaar te zijn. Maandag noemde ook Nagel het opnieuw „uitgesloten” dat hij lijsttrekker wordt.

Nagel is sinds een aantal maanden wethouder in Hilversum. Hij zegt een nieuwe periode als wethouder te willen aangaan, mits zijn partij bij de raadsverkiezingen niet verliest. Leefbaar Hilversum behaalde bij de verkiezingen in 1998 veertien zetels. Mocht de partij bij de gemeenteraadsverkiezingen verlies lijden, dan overweegt Nagel zich alsnog kandidaat te stellen voor Leefbaar Nederland.

Probleem is dan echter dat hij, samen met de andere oprichters, de belofte heeft gedaan Leefbaar Nederland te verlaten als de partij niet minimaal tien zetels haalt bij de kamerverkiezingen. Om die reden is Nagel ook na verlies van Leefbaar Hilversum nog niet in voor het lijsttrekkerschap van Leefbaar Nederland, zo zei hij maandag. Nagel waardeert het lijsttrekkerschap in dat geval anders dan de status van ’gewoon’ kandidaat-kamerlid.

Veel districtsbestuurders betreuren de breuk met Fortuyn wel, maar constateren eenvoudig dat die niet meer te helen is. Een enkeling, zoals voorzitter R. van Dijk van het district Friesland, trok zich vanwege de uitspraken van Fortuyn zaterdag in de Volkskrant geheel terug als kandidaat voor de Tweede-Kamerverkiezingen. In Friesland lieten nog twee kandidaten, die niet in het bestuur van de afdeling zitten, zich van de groslijst afhalen.

Voorzover bekend hebben zich in andere districten nog geen kandidaten gemeld die er genoeg van hebben. In Flevoland gaven wel drie gewone leden van LN aan hun lidmaatschap te willen beëindigen. In Utrecht legde een districtsbestuurder zijn functie neer omdat hij boos is dat het partijbestuur heeft gebroken met Fortuyn.

Het partijbestuur van Leefbaar Nederland is, bij monde van voorzitter Nagel, optimistisch over de kansen van de nieuwe politieke partij, zonder lijsttrekker Fortuyn. Nagel verwacht dat LN op eigen kracht zeker vijftien zetels kan behalen. Volgens een peiling van het bureau Intomart onder 750 mensen kan LN op dit moment rekenen op zes zetels. Intomart verwacht dat LN nog naar dertien zetels kan groeien.

Een afzonderlijke Lijst-Fortuyn zou volgens Intomart tien zetels halen, terwijl de aanhang kan groeien naar 23 zetels. Ook politicoloog Philip van Praag zag maandag goede kansen voor Fortuyn. „De combinatie van een charismatische leider en het in de media bespelen van thema’s zoals vreemdelingenbeleid en integratie kunnen hem veel zetels opleveren.”

Volgens staatssecretaris en PvdA-campagnestrateeg Benschop zijn Fortuyn en LN bewust en weloverwogen uit elkaar gegaan, terwijl ze voor de camera’s net doen alsof er een botsing heeft plaatsgevonden. „Doorgestoken kaart”, aldus Benschop. Hij vermoedt dat de actie is ingegeven door de gedachte dat Fortuyn en LN gescheiden in totaal meer zetels in de wacht zullen slepen dan met één gezamenlijke lijst.