Betty Bausch-Polak werd in 1919 geboren in een orthodox-joods gezin in Amsterdam en trouwde in 1939 met de eveneens joodse econoom Philip de Leeuw, die in de meidagen van 1940 als luitenant in het Nederlandse leger vocht. Na de capitulatie lukte het niet te ontkomen naar Engeland. In 1944 kwam het echtpaar terecht in Bilthoven, waar Philip betrokken werd bij het gewapend verzet.

Na een mislukte sabotageactie werden beiden gearresteerd en verhoord door de Duitse Sicherheitsdienst (SD). Betty kwam vrij terwijl de zwaar gemartelde Philip met vijf anderen op 20 november 1944 werd gefusilleerd tussen Rhenen en Veenendaal. De plek wordt gemarkeerd door een wit kruis. Over deze tragedie schreef de Veenendaalse geschiedensdocent Constant van den Heuvel het dit jaar verschenen boek ‘Het kruis op de berg’. Het Ichthus College in Veenendaal verzorgt jaarlijks een herdenking.

Na de Tweede Wereldoorlog bleek dat de ouders en schoonouders van Philip en Betty waren omgekomen in de gaskamers van Sobibor en Auschwitz. Betty’s oudste zus had Bergen-Belsen niet overleefd. De jonge weduwe ging aan het werk op het ministerie van landbouw en hulde zich in langdurig stilzwijgen. In 1961 hertrouwde zij met kunstenaar Dolf Bausch, met wie ze zich in Israël vestigde. Na diens overlijden verbrak ze de stilte door een radio-interview met de Evangelische Omroep. In 2004 verscheen haar boek ‘Gebroken stilte’, dat inmiddels vertaald is in het Duits, Engels en Hebreeuws. Korte tijd later begon ze met haar gastlessen op scholen in Duitsland, Nederland en de VS. De onderscheiding van de Duitse regering ontroert Betty Bausch-Polak. Het is, aldus Constant van den Heuvel, voor haar „het bewijs dat er een nieuw Duitsland is ontstaan, dat zich volledig gedistantieerd heeft van het nazisme dat haar geliefden de dood in dreef.”