De herfst heeft Stedum in bezit genomen. Kale bomen, vergeelde bladeren, onbestendig wolkendek. Rond vijven woensdagmiddag sluipt de schemering door het dorp. Lantaarns floepen aan. De hervormde kerk van Stedum oogt stoer, sterk en stevig.

Maar hoe robuust, hoe levensvatbaar is dit Groningse plattelandsdorp, hartje aardbevingsgebied, nog? Hommo Smit (74) is er niet gerust op. „Ik zie het somber in”, zegt Smit, actief voor de dorpsvereniging en voormalig CDA-wethouder van de gemeente Loppersum, waar Stedum onder valt. Hij doelt op de leegloop van het platteland, maar ook op de door gaswinning veroorzaakte aardbevingen. Wie wil in deze contreien nog een huis kopen?

Scheuren in de muur, eenieder van de ongeveer 1000 Stedumers weet waar je het over hebt. Aardbevingsschade. Smit heeft voor 15.000 euro aan zijn huis laten verspijkeren. Hij en zijn vrouw zaten drie weken in de rommel. „Best een aanslag op je privé­leven, we zaten op een gegeven moment in de badkamer te eten.”

De ernst van de situatie bleek woensdag weer, zegt Smit. Toen presenteerde Hans Alders, de nationaal coördinator Groningen die de regio aardbevingsbestendig moet maken, plannen voor de toekomst. Komend jaar moeten 
er 1650 woningen worden versterkt. Ook komt er een ‘scheidsrechter’ die bij conflicten tussen bijvoorbeeld gaswinningsgigant NAM en gedupeerden de knoop doorhakt. Waarna de bewoner altijd nog naar een rechter kan stappen.

Zo’n scheidsrechter is best een goed voorstel, zegt voormalig metselaar Alle Senneker (56) in zijn schuurtje, waar zijn vrouw Lientje (55) de was te drogen hangt. Maar maak de schadeprocedure niet te ingewikkeld, waarschuwt hij. „Je zou niet van commissie zus naar commissie zo moeten hoeven gaan.”

Zeker de beving op de avond van 16 augustus 2012 bij Huizinge staat de Groningers helder voor de geest. Met een kracht van 3,6 op de schaal van Richter was het de krachtigste beving in de regio. „We zaten buiten”, vertelt Lientje terwijl ze met haar handen golfbewegingen maakt. „Het ging op en neer.” Alle: „Ik ben niet gauw angstig, maar die beving zette me wel aan het denken.”

De trillende aarde veroorzaakte scheuren in hun woning. Over de schadeafhandeling, waar de NAM en het Centrum Veilig Wonen in Appingedam bij betrokken waren, zijn ze tevreden. Lientje: „Maar we kennen ook verhalen over schade-experts die ontzettend moeilijk doen.”

Ook kerken hebben te lijden onder bevingen. Harm Pestoor, kerkrentmeester van de gereformeerde kerk in Stedum, heeft juist deze avond een vergadering over herstelwerk aan het godsgebouw. „In de kerk en het verenigingsgebouw ernaast zitten scheuren”, vertelt Pestoor aan de keukentafel. De hutspot pruttelt op het fornuis, zijn vrouw heeft schaaltjes vla op tafel gezet.

Of de plannen van Alders zoden aan de dijk zetten – Pestoor is er niet helemaal gerust op. Hij sluit „zoethoudertjes” niet uit. Al te hoog neemt de bedaarde Groninger de bevingsongemakken niet op. „Ik zit er niet zo mee. Je leeft nu eenmaal in gaswinningsgebied. En gas heeft ook de Groningers goeds gebracht.”

Sceptischer geluiden klinken een paar kilometer verderop, in ‘aardbevingsdorp’ Loppersum. In een kerkzaal –groot houten kruis op de achtergrond– praat Alders honderden bewoners bij over de verstevigingsoperatie.

Buiten zegt de besnorde en met pet getooide John Lanting (55) uit Uithuizermeeden, voorman van actiegroep Schokkend Groningen, geen fiducie te hebben in de herstelplannen. Lanting, die wegens protestacties tegen gaswinning meermalen werd gearresteerd, noemt Alders de „nationaal dictator Groningen” en „pion van Den Haag.” „Zolang de gaswinning niet drastisch wordt teruggeschroefd, blijft het dweilen met de kraan open en houden we ellende. Kerken en ook Hinsz-orgels lopen gevaar. Te zot voor woorden toch?”

Het deert de grommende Groninger niet dat hij als schreeuwlelijk wordt weggezet. „Kan ik mee leven. De tijd heelt alle wonden. Ik ontmoet gedupeerden die in de stress zitten; pas nog een grote, huilende kerel. Ik blijf strijdbaar.”

In de kerkzaal meldt zich een stoet bezorgde en gefrustreerde burgers bij de microfoon. Een man vreest een catastrofe als er bij een aardbeving de hogedruk-gasleiding breekt. Een vrouw gaat koning Willem-Alexander inseinen, opdat die opkomt voor de „mensenrechten van de Groningers.”

Een andere klaagster wil weten wanneer kwetsbare schipperswoninkjes in de stad Groningen nou eindelijk eens onder handen worden genomen. Met een puik gevoel voor drama: „Mijn hele wijk bibbert, de stad bibbert. Ik spring liever in de sloot van het leven, dan dat ik langer deze ellende moet meemaken.”