O ja, een van de doelen van de Marokkotentoonstelling in het Tropenmuseum Junior is iets te doen aan de stereotypering van Marokkanen in Nederland. Liesbet Ruben, de inhoudelijke projectleider van de tentoonstelling, windt er geen doekjes om. „We zitten hier in Amsterdam-Oost met een bovengemiddeld grote populatie van kinderen die een Marokkaanse achtergrond hebben. Dus ook hier hebben we meegemaakt hoe de sfeer op scholen en in buurten is veranderd, mede door Wilders.”

Maar dat betekent nog niet dat ”ZieZo Marokko” voor „islamknuffelaars” is. „Natuurlijk niet”, zegt Ruben. „Ons museum gaat over mensen. De belangrijkste doelstelling is dat je als kind ervaart dat het de moeite waard is om je in een ander mens te verdiepen.”

Schiphol

Daar slaagt deze tentoonstelling met vlag en wimpel in. Het museum spaarde kosten noch moeite om Marokko zo dichtbij te brengen als maar mogelijk is. Dat begin al bij de balie. Daar hangt een vertrekbord zoals Schiphol die heeft. Verschillende vluchten naar Marokko worden erop vermeld.

De jonge bezoeker krijgt een paspoort met Nederlandse en Arabische letters en stapt vervolgens over de drempel, om in een vliegtuig te belanden. Met filmpjes wordt de indruk gewekt dat de bezoeker daadwerkelijk op reis gaat.

En ja hoor, wie vervolgens het ‘vliegtuig’ verlaat komt in een andere wereld terecht: de wereld van een Marokkaanse medina, een oude stad met een markt, een grote binnenplaats met mozaïektegels, een bus, een winkeltje en nog veel meer. Op gezette tijden schalt er een deel van de islamitische gebedsoproep door de lucht. Ook dat is Marokko.

Thee

Bezoekende kinderen kunnen een bepaalde route volgen door het museum. Ze worden daarbij virtueel meegenomen door een bekende Marokkaanse Nederlander die als reisleider fungeert. Zo is er de route van een acteur of van een ondernemer. In totaal zijn er vier routes. De bijbehorende ‘reisleider’ vertelt eerst, onder het genot van Marokkaanse thee en zoetigheid, via een opname over zijn of haar banden met het Noord-Afrikaanse land.

Zo maakt Nasrdin Dchar, een Marokkaans-Nederlandse acteur, de bezoeker deelgenoot van zijn jeugd in Nederland. Hij vertelt over Kerst, dat hij van zijn ouders de kerststukjes die hij op school maakte niet mee naar huis mocht nemen. Maar ook over het feit dat zijn ouders dat soort stukjes nu zelf maken voor hun kleinkinderen.

Hij vertelt ook hoe hij acteur is geworden. Een belangrijke rol speelden de woensdagmiddagen, waarop de jonge Nasrdin niet buiten mocht spelen maar hoofdstukken uit de Koran uit zijn hoofd moest leren. Leuk was anders, behalve als er familie kwam. Dan mocht hij de soera’s declameren en stal hij de show bij de familie. Dat aspect, de show stelen, bleef erin – of het nu was met Koransoera’s of met een popnummer.

Hoofddoek

Precies dat soort verhalen maakt de tentoonstelling sterk. Natúúrlijk gaat het ook over de islam, want die is verweven met het dagelijks leven van zo’n beetje iedere Marokkaan. Soms op een meer culturele manier, soms op een religieuze wijze. Nasrdin is vooral een voorbeeld van het eerste.

Een van de andere drie routes, die van presentatrice Esmaa Alariachi, is meer een voorbeeld van het laatste. Alariachi draagt een hoofddoek omdat ze dat zelf wil. „Bijna alle vrouwen dragen een hijab omdat ze het zelf willen”, laat ze de kinderen weten bij een vitrine vol hoofddoeken. Maar haar geloof promoten, dat doet ze niet. Ze daagt de kinderen juist uit om te vertellen wat ze zelf geloven, en waarom.

Haar zus, Jihad Alariachi, is speciaal voor de duur van de tentoonstelling in dienst gekomen van het Tropenmuseum. Ze heet de kinderen welkom en bakt, in een andere rol en met andere kleren aan, Marokkaanse koekjes met hen in de keuken die onderdeel is van ”ZieZo Marokko”.

Djellaba

De meer venijnige kant van het land wordt in de tentoonstelling nauwelijks belicht. Armoede, analfabetisme en sociale ongelijkheid komen niet of slechts zijdelings aan de orde. De vraag is of dat moet bij een kindertentoonstelling.

Jihad Alariachi geniet juist van de opgetogen reacties van bezoekers die zelf een Marokkaanse achtergrond hebben. „Nu kunnen zij óók eens met trots vertellen dat ze iets kennen waar andere klasgenootjes niets van weten. Mijn vader heeft ook een djellaba, roepen ze bijvoorbeeld.”

Toch is de tentoonstelling niet alleen voor Marokkaanse kinderen bedoeld, benadrukt projectleider Liesbet Ruben. „In de praktijk komen er vooral scholen uit Amsterdam en omgeving, maar we zijn er voor iedereen in de leeftijd van 6 tot 13 jaar. Doordeweeks richten we ons op schoolklassen en in de weekends en tijdens de vakanties op families, kinderfeestjes en andere buitenschoolse groepen.”

Arabesken

Het Tropenmuseum verwacht 100.000 bezoekers gedurende de looptijd. Die looptijd is overigens lang: de tentoonstelling werd vrijdag officieel geopend en is tot 4 maart 2018 te bezoeken. Dat is niet voor niets, gezien de enorme investering die er is gedaan. De materialen, zoals Marokkaanse deuren, lampen en de complete inrichting van winkels en kamers, komen allemaal uit Marokko.

Zelfs het gipswerk, met typerende bogen en arabesken, is in Marokko gemaakt, door een bedrijf uit de stad Fes dat onder meer ook de inrichting van het paleis van de emir van Qatar voor zijn rekening heeft genomen.

De vloer en muren van een traditionele binnenruimte bevatten precies 85.907 mozaïeksteentjes, stuk voor stuk in Marokko met de hand uitgehakt. „Het ergste is nog dat we de mensen daarna vroegen om sommige stukken weer kapot te maken”, lacht Ruben. „Die gedeeltes zijn magnetisch gemaakt. Kinderen kunnen er zelf mee puzzelen. De bedoeling is dat ze de muur weer repareren nadat een ezel er zijn hoef tegen had gestoten.”

Kalligrafie

Alsof het nog niet genoeg is, hoort er bij de tentoonstelling ook een speciale bus. Die rijdt vanaf komend voorjaar wekelijks naar basisscholen in het land. In de bus kunnen leerlingen onder meer Marokkaanse soep bereiden en oefenen met Arabische kalligrafie.

Bovendien heeft projectleider Liesbet Ruben een zeer leesbaar kinderboek geschreven, ”Mijn opa de trekvogel”. Het gaat over de in Amsterdam geboren Marokkaans-Nederlandse Adam, die samen met zijn opa een reis naar Marokko onderneemt. Dat boek, voorzien van meer dan 150 prachtige foto’s, wordt uitgereikt aan iedere leerling die met zijn klas de tentoonstelling bezoekt. Zo blijft de mooie kant van Marokko ook na een bezoek tastbaar aanwezig.

>>tropenmuseumjunior.nl. Reserveren wordt aangeraden.

Tropenmuseum vaart nieuwe koers

Het had maar een haartje gescheeld of het Tropenmuseum in Amsterdam was er helemaal niet meer geweest. De subsidie voor het museum werd, zoals voor zo veel andere musea, geschrapt. Kort voor de zomer kwam minister Bussemaker (Cultuur) echter met een oplossing. Ze wist binnen haar begroting toch een potje te vinden waaruit het Tropenmuseum jaarlijks enkele miljoenen krijgt.

Afgelopen zomer is het koloniale gebouw van het museum flink gemoderniseerd. Centrum is de zogeheten lichthal, een grote centrale ruimte die het karakter van het monumentale museum beter uit de verf laat komen. Vorige week vrijdag heropende minister Bussemaker het vernieuwde museum, inclusief de tentoonstelling ”ZieZo Marokko”.

Het Tropenmuseum, inclusief het Tropenmuseum Junior, dat in hetzelfde gebouw zit, is sinds anderhalf jaar, ook als gevolg van bezuinigingen, gefuseerd met het Afrika Museum in Berg en Dal en het Museum Volkenkunde in Leiden. Officieel heten ze samen Nationaal Museum van Wereldculturen.