„Erger is er niet.” Zo verwoordt Henri Madern, al tientallen jaren rechercheur, zijn ontsteltenis over politiemensen die onder één hoedje spelen met misdadigers. „Als het waar is dat een hooggeplaatste rechercheur gevoelige informatie lekt naar bijvoorbeeld criminele motorclubs, raakt dat de fundamenten van de rechtsstaat. Zoiets maakt politie en justitie vleugellam. De corrupte agent kan bijvoorbeeld kentekens van observatieteams of foto’s van observatierechercheurs doorspelen aan criminelen. Dat ondermijnt de misdaadbestrijding.”

De vorige week opgepakte rechercheur is een 48-jarige man uit Weert, sinds 2009 werkzaam bij de Dienst Landelijke Recherche. Vooralsnog blijkt niet dat andere politiemensen betrokken zijn bij het corruptieschandaal. Behalve de rechercheur is ook een 45-jarige man uit Eindhoven gearresteerd. Bij onderzoek in vier panden is ongeveer 235.000 euro in beslag genomen.

Van het grootste belang is dat burgers en politiemensen die door het kennelijke verraad van de rechercheur in gevaar zijn, worden beschermd, benadrukt Gerrit van de Kamp, voorzitter van politiebond ACP. Hij doelt erop dat bijvoorbeeld motorbendes door toedoen van de lekkende politieman op de hoogte kunnen zijn van de identiteit van bijvoorbeeld infiltranten. „Het beperken van de risico’s voor deze mensen heeft prioriteit. Openheid over de achtergronden van deze zaak zijn, is van later zorg.”

Waarom verkoopt een rechercheur informatie aan de onderwereld?

„Ik kan niet in iemands hoofd kijken. Het is van belang dat we de motieven van de verdachte horen. Om daarvan leren. Het is goed dat we binnen de politie elkaar in de gaten houden. Rechercheurs kunnen chantabel worden. Bijvoorbeeld doordat ze relatieproblemen hebben of in geldnood verkeren. Of er meer op agenten gelet moet worden? Als een politieman of -vrouw in dienst treedt, vindt een veiligheidsonderzoek plaats. Wie is de man of vrouw? Om de zoveel jaar wordt er opnieuw gekeken naar diens handel en wandel. Er zijn gradaties in die onderzoeken. Iemand die hoog in de politieorganisatie zit en beschikt over gevoelige informatie komt in aanmerking voor een uitgebreid AIVD-onderzoek.”

De politie moet „niet doorslaan”, onderstreept Van de Kamp. „We moeten niet willen dat agenten elkaar voortdurend begluren. Dat is niet werkbaar. Een politiekorps dat 100 procent vrij is van corruptie krijgen we niet. Veiligheidsonderzoeken zijn een momentopname. Iemand kan door de AIVD zijn goedgekeurd, maar toch heimelijk informatie doorspelen aan criminelen. Natuurlijk is ieder geval van corruptie er één te veel. Ik baal verschrikkelijk van het nieuws. Collega’s zijn boos en verdrietig.”

Is er binnen de politie voldoende aandacht voor integriteit?

„Het kan altijd beter, maar het thema heeft zeker de aandacht. Er wordt gediscussieerd over bepaalde kwesties. Er zijn bijvoorbeeld politiediensten die in beslag genomen spullen binnenkrijgen. Agenten krijgen dan stapels geld te zien die ze in hun hele leven niet zullen verdienen. Agenten kunnen in de verleiding komen foute dingen te doen. Daar moeten we scherp op blijven.”

Verleidingen

De politie blijft een „kwetsbare” organisatie, zegt integriteitsdeskundige prof. dr. Hans van den Heuvel, verbonden aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij schreef diverse publicaties over integriteit bij de politie. „Met geld smijtende onderwereldfiguren proberen rechercheurs om te kopen. De verleidingen zijn groot.”

Hij heeft er vertrouwen in dat de politie „alert blijft” op corruptie in eigen gelederen. „Het is verheugend dat de politie de rechercheur heeft opgespoord. Weer is er een rotte appel uitgepikt. Daarmee geeft de politie een signaal af: „Pas op, wij volgen u.” Onder meer op de politieopleiding komt het thema integriteit aan bod. Ik pleit niet voor nog meer regels en procedures.”

Agenten vaker in de fout

Agenten rijden vaker een scheve schaats. De politie ontsloeg vorig jaar tachtig medewerkers wegens plichtsverzuim. In elf gevallen ging het om ontslag wegens lekken of voor privédoelen gebruiken van 
politie-informatie. Vaak moeten agenten vertrekken omdat ze zich schuldig hebben gemaakt aan vermogensvergrijpen zoals verduistering van in beslag genomen goederen.

Het aantal politiemedewerkers dat betrokken is bij een onderzoek naar een integriteitsschending bleef de afgelopen vijf jaar vrijwel gelijk. Naar gemiddeld 2 procent van de ongeveer 65.000 medewerkers is onderzoek gedaan wegens mogelijk plichtsverzuim. In bijna twee derde van die gevallen trof de agent geen blaam.