„Anti-Duits vooroordeel klopt absoluut niet”
De latere Duitse president Richard von Weizsäcker was een jonge luitenant toen hij in een officiersmess met zijn makkers op een portret van Hitler schoot. Een van zijn collega’s had dat als eerste gedaan. Om hem te beschermen sprak Von Weizsäcker met de anderen af samen hetzelfde te doen.
Richard von Weizsäcker, in 1938 opgeroepen voor de Wehrmacht maar later betrokken bij het verzet tegen Hitler, is een van de Duitsers die op 4 mei als eregasten aanwezig zouden moeten zijn bij de Nationale Dodenherdenking op de Dam in Amsterdam. Dat zei Bert Tigchelaar, die meer dan twintig jaar correspondent was in Duitsland, woensdag in Den Haag bij de presentatie van zijn boek ”De gemiste kans. Staatsgreep tegen Hitler 1938, officieren tussen moed en wanhoop”. Von Weizsäcker vertelde hem de anekdote uit de officiersmess ooit zelf.
Iemand anders die bepaald niet bij de dodenherdenking zou misstaan, aldus Tigchelaar, is de dochter van de Duitse officier Hans Oster, hoofdfiguur uit het boek. Kolonel Oster heeft sinds Hitler in 1933 aan de macht kwam één doel voor ogen gehad en dat was het uitschakelen van de dictator, die echter zoals bekend volledig resistent zou blijken voor de wel veertig complotten die tegen hem werden beraamd.
Oster, die ontmaskerd en vermoord zou worden, zocht voor zijn plannen zelfs steun bij zijn Nederlandse vriend majoor Bert Sas, die hij aanvankelijk beroepsmatig had leren kennen. Sas zou steeds op de hoogte van de plannen van de Duitse oppositie zijn geweest en ook van de aanvalsplannen van Hitler. Hij waarschuwde Den Haag telkens weer, en telkens tevergeefs. Oster kreeg aanvalsdata door, maar omdat Hitler zijn plannen iedere keer uitstelde, werd Sas almaar ongeloofwaardiger gevonden.
Met zijn boek wil Tigchelaar vooral opnieuw laten zien dat het anti-Duitse vooroordeel waarmee de Nederlandse generaties van na de oorlog zijn opgevoed, „absoluut niet klopt.” Hij wil aantonen dat er in Duitsland, ook in militaire kringen, al ruim voor de ondergang van het Derde Rijk weerstand tegen Hitler bestond.
De Duitse ambassadeur in Nederland, Edmund Duckwitz, prees Oster en Sas als mannen die beseften dat het geen kwestie van nationaliteit is aan wie je je vertrouwen schenkt. Hij roemde ze ook als voorbeeld voor latere „tandems” die herhaling van alle rampspoed wilden voorkomen.
Het boek van Tigchelaar verschijnt ook op de Duitse markt.