Hoe gaat een moslim om met rampen?

Allereerst: dé moslim bestaat niet. De variëteit in geloofsopvattingen is enorm. Maar des te opvallender is het dat de overgrote meerderheid het eens is over de centrale rol die het lot of de voorbeschikking speelt. De voorbeschikking (in het Arabisch ”qadr”) is zelfs een van de zes zuilen waar het islamitische geloof op rust.

Dus een ramp is een beproeving die zonder meer van Allah komt. De Koran zegt dat ook: „Er treft de aarde of jullie zelf geen ramp, of het staat in een boek, vóórdat Wij het doen gebeuren. Voorwaar, dat is voor Allah gemakkelijk” (soera 57:22).

Is het verschil met de visie van een christen wel zo groot?

Behoorlijk, omdat veel moslims ervan uitgaan dat Allah niet alleen de schepper van het goede, maar ook van het kwade is. Dat staat haaks op het geloof in Gods „vaderlijke hand” die veel christenen ondanks het lijden zien.

In de islamitische praktijk leidt deze visie vaak tot een reactie van berusting, zeker in het volksgeloof. Als Allah alles heeft opgeschreven wat er moet gebeuren, kun je daar toch niets aan veranderen.

Als een ramp de wil van Allah is, hoeft er dan ook niet naar schuldigen te worden gezocht?

Die zaken kunnen naast elkaar bestaan. Toen twee weken geleden een bouwkraan omviel bij de Grote Moskee in Mekka en zeker honderd mensen omkwamen, zei de verantwoordelijke ingenieur dat het „een daad van Allah” was. Hij kwam ermee weg. Ook het voormalige hoofd van de religieuze politie sprak over „een beproeving van Allah”, maar tegelijk riep hij op tot een onderzoek.

Iets soortgelijks is nu aan de hand. ”De wil van Allah” sluit niet uit dat er ook naar schuldigen wordt gezocht. De Saudische minister van Gezondheid legde gisteren de schuld bij de pelgrims zelf. Als die de instructies hadden opgevolgd, was een ramp als deze te voorkomen geweest, zei hij.

De huidige ramp had plaats in het hart van de islam: in Mekka. Heeft dat een speciale betekenis?

Voor moslims zeker. Er is geen heiliger plek dan in de buurt van de Kaäba, het kubusvormige gebouw in Mekka dat het doel is van de jaarlijkse bedevaart. Wie daar sterft als pelgrim, sterft in zekere zin als martelaar. En dat betekent dat de poorten van het paradijs wijd openstaan. „Ik wilde dat ik onder die kraan was gestorven”, tekenden media twee weken geleden op uit de mond van een Egyptische pelgrim.

Het klinkt vreemd, maar vinden moslims sterven op die plaats tijdens de bedevaart dus niet zo erg?

Vooropgesteld: niemand wil 
graag onder de voet gelopen worden. Maar inderdaad, ook tijdens een normale bedevaart, zonder grote incidenten, sterven er in Mekka elk jaar zo’n duizend pelgrims. Dat komt onder meer doordat sommige moslims pas 
op bedevaart gaan als ze terminaal ziek zijn. Ze hopen soms tijdens de bedevaart te zullen overlijden en het paradijs te zullen ingaan.

Bekijk op deze video de omvang van de mensenmassa in Mekka.