In memoriam: Jan van den Berge (1927-2015)
GOUDA. Beeldend kunstenaar Jan van den Berge is maandag op 88-jarige leeftijd overleden. Hij heeft als docent aan De Driestar veel voor de gereformeerde gezindte betekend. Generaties studenten bracht hij de liefde voor kunst bij. Ook stond hij aan de wieg van de reformatorische kunstenaarsvereniging Korf.
De in Krabbendijke geboren Zeeuw had een passie voor tekenen en schilderen. Hij behoorde tot de eerste generatie Driestardocenten; in 1953 werd hij door directeur P. Kuijt, grondlegger van de reformatorische kweekschool, persoonlijk benoemd als docent tekenen. De school was toen nog gevestigd in Krabbendijke.
Van den Berge was aanvankelijk helemaal niet van plan het onderwijs in te gaan. Hij werkte als industrieel ontwerper bij een glasonderneming in Goes, en had het daar prima naar zijn zin. Een tekenleraar in Middelburg wees hem op een vacature op de kweekschool van Kuijt. Hij bleef tot 1981 aan de school verbonden. In een interview met deze krant noemde Van den Berge later het onderwijs „het mooiste wat er is.”
Als docent sloeg Van den Berge verrassende wegen in. Het was niet zijn ambitie om van zijn leerlingen kunstenaars te maken. „Het belangrijkste voor mij is altijd geweest het leren begrijpen van de kindertekening. We zaten immers op de kweekschool, niet op de kunstacademie. Elk kind heeft zijn eigen karaktereigenschappen. Het is een kunst apart die te ontdekken in de manier waarop het kind tekent. Daar moet je scherpe ogen voor hebben.Ik heb al die jaren geprobeerd mijn leerlingen daarin te ontwikkelen.”
Naast zijn werk aan De Driestar studeerde Van den Berge aan de Kunstacademie in Den Haag. Ook volgde hij een pedagogiestudie in Amsterdam, onder anderen bij prof. J. Waterink.
Van den Berge maakte verschillende kunstwerken in opdracht. Voor de gereformeerde gemeente van Gouda –waar Van den Berge lid was– realiseerde hij een metersbreed schilderij over de gelijkenis van het visnet. De gereformeerde gemeente van Woerden bestelde beschilderde ramen bij hem. En in de aula van de Gomarus Scholengemeenschap in Gorinchem hangt een door hem ontworpen wandtapijt over de werkers in de wijngaard.
Als kunstenaar maakte Van den Berge ook veel stillevens. Frisse kleuren kenmerken zijn werk. „Ik ben een optimist, dat zal wel de reden zijn”, zei hij eens. „Ik zoek in mijn werk naar helderheid, klaarheid. Net als Calvijn dat gedaan moet hebben toen hij de ”Institutie” schreef. Daar kom je dat element van uiterste klaarheid ook tegen.”
Schilderen was voor Van den Berge zoiets als koorts. „Het beheerst me. Als ik niet kan schilderen, loop ik te ijsberen.” Hij liet zich graag inspireren door de schepping. „Daarin heeft God de volmaakte esthetiek gelegd, tot in de kleinste details. Dat zal ik nooit bereiken. En toch: als ik een schilderij klaar heb, dan kijk ik ernaar met ogen alsof ze van een ander zijn en dan denk ik: wat mooi dat ik dat heb mogen maken. De nadruk in die zin valt niet op ik, maar op mogen. Dan ben ik diep dankbaar.”
Zie ook:
Klare kunst – interview met Jan van den Berge (Reformatorisch Dagblad, 08-03-2011)