”Familiestuk” staat er boven in de lijst. Daaronder de opdracht dat de onderscheiding via broers en oudste zonen in de familie bewaard blijft. Onder het herdenkingskruis is een krantenknipsel uit december 1889 geplakt, over het overlijden van Izaak Mark. „Vocht te Waterloo en trok later Parijs mede binnen”, vermeldt het bericht.

„Waarschijnlijk is mijn betovergrootvader, die in Leiden opgroeide, na de slag bij Waterloo met het voetvolk verder getrokken richting Parijs om daarmee de overwinning op de Fransen te bezegelen”, aldus Mark. „Twee broers van Izaak hebben ook bij Waterloo gevochten. Zij zijn daarbij gewond geraakt. Een archivaris in Leiden heeft hun namen in een gewondenregister gevonden.”

Henk Mark zag het herdenkingskruis, dat de nog levende oud-strijders in 1865 ontvingen bij de vijftigjarige herdenking van de slag bij Waterloo, voor de eerste keer bij een broer van zijn opa, tijdens de Tweede Wereldoorlog. „Destijds had ik er als jongen van dertien jaar niet zo’n belangstelling voor. Ik weet nog wel dat er iets naast hing. Dat was vermoedelijk het certificaat dat bij de onderscheiding hoorde. Helaas is dat verloren gegaan.”

Overgedragen

Het herdenkingskruis kwam later bij een andere broer van zijn opa terecht. Na diens overlijden droegen zijn twee dochters de onderscheiding over aan achterneef Henk. Mark is er blij mee. „Ik heb twee dochters aan wie ik de onderscheiding op mijn beurt doorgeef.”

Het gedenkbord voor de Waterlooveteranen is een initiatief van de Historische Vereniging Oud Veenendaal in samenwerking met de gemeente Veenendaal en de bewonerscommissie van de wijk Holle Kamp. De aanzet gaf Veenendaler Aart Aalbers, betrokken bij Oud Veenendaal en medewerker van de Veenendaalse Krant. „Toen ik een serie artikelen over Veenendaal in de Eerste Wereldoorlog schreef, belde Mark mij. Hij vertelde over zijn betovergrootvader. De naam van Izaak Mark had ik al eens in het gemeentearchief gelezen. Ik ging me toen meer in Waterloo verdiepen. Een mooie bijkomstigheid is dat de grote veldslag, die toch bepalend is geweest voor de verdere toekomst van Europa, nu precies 200 jaar geleden plaatshad.”

Vermist

In documenten in het gemeentearchief vond Aalbers zeventien namen van Veenendalers die tijdens de slag bij Waterloo in militaire dienst waren. Ook achterhaalde hij nog vijf namen van Waterlooveteranen die in 1865 het herdenkingskruis kregen en tussentijds in Veenendaal waren komen wonen, onder wie Izaak Mark. Omdat de meeste oud-strijders op de oude begraafplaats van Veenendaal begraven liggen, tegenwoordig een gedenkpark, is ervoor gekozen het gedenkbord daar te plaatsen.

De tekst op het bord refereert ook aan de Franse tijd. Vanaf 1795 viel Veenendaal onder Frans 
bestuur. Veel Veenendaalse jonge-
mannen dienden verplicht of vrij-
willig in het Franse leger. Aalbers: „Rond 1813 werd er een lijst opgesteld waaruit blijkt dat toen maar liefst 32 soldaten uit Veenendaal vermist werden, terwijl Veenendaal slechts 3100 inwoners telde. Dat moet ingrijpend zijn geweest voor het dorp. De meesten zijn wellicht omgekomen tijdens Napoleons tocht naar Rusland. Een enkeling keerde later alsnog terug naar Veenendaal.”