Tussen 2007 en 2010 daalde het aantal drinkende vrouwen tijdens de zwangerschap weliswaar van 22,4 naar 19,2 procent, maar de hoeveelheid alcohol per keer nam behoorlijk toe. Zo verdubbelde het aantal zwangere vrouwen dat weleens drie of meer glazen alcohol achter elkaar dronk (van 0,7 naar 1,4 procent).

Opvallend is dat vooral oudere en hoogopgeleide vrouwen blijven drinken tijdens de zwangerschap. In de hoogst opgeleide groep gebruikte 56 procent van de vrouwen alcohol tijdens de zwangerschap, in de laagst opgeleide groep was dit 8 procent.

„Het is voor het eerst dat deze cijfers voor heel Nederland bekend worden”, zegt kinderarts en onderzoeker Ko van Wouwe. Tot op heden waren er alleen schattingen of cijfers van een enkele stad. TNO Leiden legt al jaren via consultatiebureaus vragenlijsten voor aan vrouwen. Die zijn nu ook gebruikt om drankgebruik te analyseren, licht hij toe.

De oorzaak dat vooral hoog­opgeleiden blijven drinken, is niet onderzocht. „Vaak wordt gezegd dat een wijntje bij de maaltijd in hun levenspatroon is ingesleten. Of dat je leert drinken als je studeert. Ook is het mogelijk dat hoger opgeleiden denken dat de waarschuwing tegen alcohol overdreven is.”

Alcoholgebruik tijdens de zwangerschap kan allerlei gevolgen hebben voor de ontwikkeling van het kind. Het meest bekend is het foetaal alcohol syndroom (FAS), een combinatie van een aantal mentale en fysieke afwijkingen bij baby’s. Maar ook als kinderen niet aan alle symptomen van FAS voldoen, kunnen zij beschadigd zijn door drank.

„Er is steeds meer reden om te veronderstellen dat een milde vorm van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap later leidt tot gedragsproblemen”, zegt Van Wouwe.

Hij wijst naar langlopend onderzoek van de universiteit van Pittsburgh (VS) onder 22-jarigen. Er bleek ook op volwassen leeftijd nog een duidelijk verband te zijn tussen alcoholgebruik van de moeder tijdens de zwangerschap en gedragsstoornissen. Het gaat om zaken als piekeren, onbeheerst gedrag of concentratie­problemen. De beschadiging van het zenuwstelsel bij de foetus herstelt zich in de loop der jaren dus niet, concludeerden de Amerikaanse onderzoekers.

„Er is onder wetenschappers veel discussie over hoe je de gevolgen precies meet, maar iedereen is het erover eens dat er geen veilig niveau van alcohol­gebruik bestaat tijdens de zwangerschap”, zegt Van Wouwe. Hij pleit er daarom voor om jonge vrouwen nog beter voor te lichten over de risico’s. Die risico’s zijn er niet alleen bij regelmatig alcohol­gebruik, waarschuwt hij. „Als een zwangere vrouw een keer drie glazen alcohol drinkt, is dat direct een enorme belasting voor het kind.”