In Alphen is vooraf te weinig rekening gehouden met wat er mis zou kunnen gaan en zijn voorafgaand aan het takelen van het brugdek de omliggende huizen niet ontruimd. Die nalatigheid had diverse doden en gewonden tot gevolg kunnen hebben.

De Onderzoeksraad voor Veiligheid constateerde enkele jaren geleden al dat een gebrek aan coördinatie bij zowel het ontwerp als de uitvoering van grote bouwprojecten een belangrijke oorzaak is van ongelukken. De veiligheid komt volgens bestuurslid Jos Hoornhout van de belangenvereniging van bouwconstructeurs (VNC) nog verder in gevaar door een recent besluit van het Kabinet om dat toezicht te privatiseren. „Dan zijn niet langer gemeenten, maar betrokken marktpartijen verantwoordelijk. Als daar te makkelijk mee wordt omgesprongen, kun je je afvragen of de markt wel in staat is veilig te werken.”

Hoornhout vreest dat een opdrachtgever straks een controleur kiest die het goedkoopst is. In de praktijk betekent dat: het bureau dat er het minste aantal uren aan besteedt en dat is volgens VNC geen garantie voor kwaliteit.

„Veiligheid heeft vooral te maken met gezond verstand”, aldus Hoornhout. „Betrokkenen hebben echter de neiging om geen verantwoordelijkheid te nemen, maar die op een ander af te schuiven. Door de crisis is dat gedrag eerder erger dan minder geworden. En gedeelde verantwoordelijkheid is geen verantwoordelijkheid.”

Pim Nusselder van Bouwend Nederland maakt zich eveneens zorgen over de beheersing van risico’s. „De beste situatie is toch wel dat gemeenten verantwoordelijk zijn voor het toezicht omdat die onafhankelijk zijn”, zegt hij. „Maar door bezuinigingen is daar inmiddels ook veel deskundigheid verdwenen.” Dat heeft tot gevolg dat een gemeente de hijsplannen van een kraanbedrijf niet goed kan beoordelen. Kraanbedrijven maken bij projecten die gevaar kunnen opleveren een plan met een risicoanalyse. Deze moeten ze voor het begin van de activiteiten aan de gemeente voorleggen. Echter, gemeenten blijken daar lang niet altijd om te vragen, terwijl er zich geregeld ongelukken en bijna-ongelukken met hijskranen voordoen.Hoewel het ongeluk in Alphen volgens Nusselder van Bouwend Nederland een geval apart is, vindt hij dat toezicht op grote projecten extra belangrijk is geworden. „Omdat bouwen veel complexer is geworden.” Acht van de tien bouwlocaties –ook de nieuwe brug in Alphen– ligt tegenwoordig in de binnenstad of in een bebouwde omgeving. Dat vereist volgens Nusselder niet alleen een hoger niveau van technische vakkundigheid, maar ook dat er bij het bouwproces één coördinatiepunt moet zijn voor controle op het totaal.

Hoornhout deelt die mening: „In het verleden was er bij elk project een hoofdconstructeur betrokken die alles controleerde. Met de vergaande specialisering in de bouw worden echter steeds meer deelprojecten uitbesteed aan verschillende constructeurs. Met als gevolg dat niemand meer het geheel in de gaten houdt en er niet of nauwelijks nog toezicht is. Die versnippering kun je alleen stoppen als je weer een hoofdconstructeur aanstelt.”