De eerste overheidsbesluiten van de Canadese federale overheid aangaande abortus dateren van 1869. In dit jaar werd besloten dat zowel artsen die een abortus uitvoeren als vrouwen die er één ondergaan, strafbaar waren. Afgezien van wat beperkte wijzigingen, zou dit zo blijven tot de jaren zestig van de vorige eeuw.

De grote omslag kwam in 1969. ”De staat heeft niets te maken met wat er in de slaapkamers van de natie gebeurt”. Met deze slogan introduceerde de overheid, aangevoerd door de liberale minister-president Pierre Trudeau, een serie wetten die het ethische roer fundamenteel omgooiden. Onder andere echtscheiding, abortus en geboortebeperking werden ontdaan van belangrijke restricties.

Onder de nieuwe wet was abortus toegestaan als het leven of de gezondheid van de moeder gevaar liep. Abortussen onder andere omstandigheden vielen –volgens de letter van de wet– onder het strafrecht. Echter, in de praktijk bleek ”het leven of de gezondheid” een ruim begrip. Met een beroep op de definitie van gezondheid van de Wereldgezondheidsorganisatie –”een staat van algeheel fysiek, mentaal en sociaal welzijn”– bleek het mogelijk abortussen uit te voeren op grond van vrijwel iedere reden.

In 1988 bepaalde het Canadese Hooggerechtshof dat de bestaande wet ongrondwettig was en daarom ongeldig. Een poging van de Progressieve Conservatieve Partij om een nieuwe abortuswet aan te nemen, liep op niets uit. Vanaf dat moment viel abortus buiten het strafrecht en werd een beslissing over het beëindigen van ongeboren leven een zaak tussen de moeder en haar arts.

Canada is hiermee het enige land in de westerse wereld waarbij dit het geval is. Noord-Korea, China en Canada zijn momenteel de enige drie landen waar een abortus is toegestaan tot aan het moment van de geboorte. Anders gezegd: ongeboren leven kan in Canada op geen enkele wettige bescherming rekenen.

Schattingen van het aantal uitgevoerde abortussen in Canada lopen uiteen. De laatste officiële telling was in 2010. In dit jaar werden er 64.641 abortussen uitgevoerd. Echter, dit cijfer is exclusief de provincie Quebec waar meer dan 20 procent van de Canadese bevolking woont. Daarnaast zijn klinieken in British Columbia niet verplicht het aantal abortussen te rapporteren en houdt Ontario geen rekening met vrouwen uit andere provincies die in Ontario een abortus ondergaan. Het werkelijk aantal abortussen, hoewel onbekend, ligt dus veel hoger.

Canadese overheidsstatistieken tonen aan dat er tussen 1974 en 2010 in totaal bijna 3,2 miljoen gerapporteerde abortussen werden uitgevoerd. De sterk verruimde wetgeving van 1988 zorgde er voor dat het aantal abortussen per jaar in korte tijd boven de 100.000 uitkwam. In 1997 werd er met 111.526 abortussen een piek bereikt. Een historisch dieptepunt.

De genoemde cijfers betekenen niet dat er nauwelijks tegenstanders van abortus zijn. Integendeel, gedurende de achterliggende jaren heeft de pro-lifebeweging zich sterk ontwikkeld en zichzelf nadrukkelijk op de kaart weten te zetten. Op lokaal en regionaal gebied manifesteert zich dit met name door het organiseren van ‘stille protesten’ bij abortusklinieken, het uitdelen van pamfletten, en het verlenen van hulp aan degenen die onbedoeld zwanger zijn of een abortus hebben ondergaan. Daarnaast wordt er veel voorlichting aan jongeren gegeven.

Eén van de organisaties die zich bijzonder duidelijk profileert, is het Canadian Centre for Bio-Ethical Reform. Het CCBR werd opgericht in 2001. De belangrijkste doelen waren het „verborgen onrecht van abortus” te ontmaskeren en een publieke discussie te starten over „de rechten en het wezen van het ongeboren kind.”

Zoals William Wilberforce (1759-1833) langzaamaan de slavernij wist te beëindigen door de miserabele levensomstandigheden aan de kaak te stellen, laat het CCBR beelden zien van geaborteerde foetussen. Zo rijdt er tijdens de spits in Calgary, Alberta, sinds 2008 er een vrachtwagen rond met grote billboards. Het controversiële karakter van deze bloedige beelden leidt met enige regelmaat tot de felbegeerde media-aandacht.

Op kleinere schaal worden er ook talloze ”choice chains” georganiseerd: een rij vrijwilligers met grote, draagbare posters met vergelijkbare beelden. De slogan van het CCBR is duidelijk: ”See it. Believe it. End it”. Zie het. Geloof het. Beëindig het.

Dit jaar ontvangen een miljoen Canadese huishoudens een kaart met dezelfde shockerende beelden. Deze actie richt zich specifiek op Justin Trudeau, een politiek leider die zich sterk maakt voor de verkiezing tot premier, maar die van zijn abortusstandpunt geen geheim maakt: „De enige keuze is vrije keuze voor abortus.” Ook deze kaarten maken de tongen long. Sinds het begin van de campagne in september, is het CCBR meer dan 120 keer in het nieuws geweest.

Hoewel het CCBR de confrontatie niet schuwt, distantieert de organisatie zich nadrukkelijk van alle vormen van geweld en maakt dit ook duidelijk op hun website.